Definicję ustawową czynności likwidacyjnych zawiera art. 282 § 1 Kodeksu spółek handlowych, który wskazuje, że należy przez nie rozumieć czynności podejmowane przez likwidatorów, mające zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Likwidatorzy mogą realizować nowe interesy spółki tylko, jeżeli jest to potrzebne do ukończenia spraw w toku.
Likwidatorzy mają w pierwszej kolejności zakończyć bieżące interesy spółki. Nie jest jednak niemożliwe zawieranie chociażby nowych umów, w tym przypadku istotne, żeby służyło to wskazanemu powyżej celowi.
Likwidator ma więc możliwość zawarcia przykładowo umów komisu pojazdów należących do spółki, przewozowych, spedycyjnych, sprzedaży i innych koniecznych do realizacji celu jaki ma osiągnąć.
Zakończenie bieżących interesów likwidowanej spółki powinno odbyć się w ramach prawidłowo prowadzonej gospodarki, nie chodzi bowiem o natychmiastowe ich zakończenie, a dokonanie tego z jak najlepszym ekonomicznie efektem, a także kierowanie się przede wszystkim korzyścią reprezentowanej spółki.
W ramach czynności likwidacyjnych zasadniczo wykluczone jest zaciąganie kredytu albo zakupienie nieruchomości, ponieważ nie da się tego zaliczyć do nowych interesów, które są potrzebne do ukończenia spraw w toku. Ze względu na cel związany z likwidacją spółki należałoby również uznać, iż niemożliwe jest podejmowanie przez likwidatorów decyzji strategicznych lub zawieranie umów długoletnich.
Jak zlikwidować spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?
Obowiązkiem likwidatorów jest również ściągnięcie wierzytelności oraz wypełnienie zobowiązań dotyczących zarówno osób trzecich, jak i wspólników. W tym celu likwidatorzy mogą wszczynać postępowania sądowe, w których spółka może występować zarówno po stronie powodowej, jak i po pozwanej, a także dokonywać innych czynności jak chociażby dochodzić dopłat od wspólników uchwalonych przed otwarciem likwidacji lub wynikających z umowy spółki.
Wypełnienie wszystkich zobowiązań nie jest konieczne do dokonania likwidacji spółki na co wskazał Sąd Najwyższy - Izba Cywilna w postanowieniu z dnia 20 września 2007 r. ( sygn. akt II CSK 240/2007), w którym stwierdził, że „możliwe jest wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru handlowego także wtedy, jeżeli nie ma ona majątku pozwalającego na wypełnienie w toku postępowania likwidacyjnego wszystkich jej zobowiązań i pozostaną one niezaspokojone”.
Czynnościami likwidacyjnym są także te związane z upłynnieniem majątku spółki. Nie mogą polegać one jedynie na jak najszybszym sprzedaniu rzeczy, ponieważ wymagają często prowadzenia negocjacji lub dokonania czynności dodatkowych, takich jak chociażby dokonanie remontu budynku albo naprawy maszyn, aby mogły zostać one sprzedane później po wyższej cenie.
Zasadą postępowania likwidacyjnego jest spieniężenie majątku spółki jednak należy uznać, że możliwe jest również chociażby rozliczenie się z wierzycielem za pomocą składnika majątkowego należącego do spółki.
Czynności likwidacyjne likwidatorzy mogą co do zasady podejmować swobodnie jednak ograniczenie występuje w przypadku nieruchomości, które mogą być zbywane jedynie w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki tylko na mocy uchwały wspólników po cenie nie niższej od uchwalonej przez nich zgodnie z art. 282 § 1 KSH.
Kompetencje likwidatora spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Możliwe jest również zbycie przez likwidatorów całego przedsiębiorstwa. Wymagane jest wtedy zachowanie formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, chyba że w jego skład wchodzi nieruchomość, wtedy wymagana będzie forma aktu notarialnego.
Problematyczne jest, czy w tym przypadku konieczne jest uzyskanie zgody zgromadzenia wspólników. Wydaje się, że zgoda taka będzie konieczna jedynie w przypadku zbycia przedsiębiorstwa sprzedawanego z wolnej ręki, w skład którego będzie wchodziła nieruchomość zgodnie z art. 275 § 1 KSH w związku z art. 282 § 1 zdanie 3 KSH, chociaż spotkać się można z odmiennymi poglądami.
Likwidatorzy w stosunkach wewnętrznych czyli związanych z prowadzeniem spraw spółki zgodnie z art. 282 § 2 obowiązani są stosować się do uchwał zgromadzenia wspólników, w przypadku zaś likwidatorów ustanowionych przez sąd do jednomyślnych uchwał wspólników oraz osób, które ich ustanowiły.
Podsumowując - czynności dokonywane przez likwidatorów spółki z o.o. powinny być nastawione nie tylko na szybkie zakończenie jej bytu, ale również, a może przede wszystkim na racjonalnym ich prowadzeniu. W toku ich podejmowania należy chronić interesy spółki, a działania powinny charakteryzować się zgodnością z zasadami prawidłowej gospodarki i najlepszym z ekonomicznego punktu widzenia efektem.
Marcin Kamiński
Kancelaria Prawna ARKANA