Umowa darowizny
Osoba, która chce dokonać, zbycia udziałów w spółce kapitałowej, może przekazać w formie umowy darowizny, swoje udziały innej osobie (niezbędne jest zawarcie umowy darowizny, ale jeżeli według umowy spółki wspólnik może mieć tylko jeden udział, umowa spółki musi wyraźnie dopuszczać możliwość zbycia części takiego udziału (art. 181 K.s.h.). W pozostałych przypadkach zbycie udziału (udziałów), jego części lub części ułamkowej mogą ograniczyć wyłącznie wspólnicy, jedynie w drodze umowy spółki).
Jeśli zatem brak odpowiednich zapisów w samej umowie spółki, każdy wspólnik może swobodnie rozporządzać swoim udziałem. Wtedy wchodzimy w reżim zarówno podatkowy, jak i cywilnoprawny umowy darowizny, która z różnych przyczyn może być kłopotliwa dla stron.
Umowa darowizny powinna być zwarta w formie aktu notarialnego, nawet gdy dotyczy zbycia udziałów w spółce z o.o.. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, ale wywołuje skutki prawne, a w szczególności podatkowe.
Porównaj: Jak dzielić zysk w sp. z o.o.?
Dlatego też, jeżeli strony umowy darowizny nie określiły w samej umowie darowizny wartości rynkowej darowanych udziałów lub nie zawarły umowy darowizny w formie pisemnej, spółka może odliczyć od przychodu podatnika - na podstawie oświadczenia podatnika złożonego spółce lub kopii jego deklaracji podatkowej - wartość udziałów wskazaną w zeznaniu podatkowym złożonym przez podatnika dla celów podatku od spadków i darowizn. W przypadku zaś zawarcia umowy darowizny udziałów w formie aktu notarialnego, podstawą przyjęcia przez spółkę wartości rynkowej udziałów dla celów stosowania ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powinna być wartość wskazana przez strony umowy darowizny w akcie notarialnym, bądź wartość, która wynika z oświadczeń stron złożonych przed notariuszem, od której to wartości notariusz pobrał podatek od spadków i darowizn, bądź zgłosił darowiznę, jeżeli darowizna została dokonania pomiędzy wskazanym w tym przepisie osobami.
Umowa sprzedaży
Umowa sprzedaży udziałów w sp. z o.o. musi być zawarta w formie pisemnej. z podpisami poświadczonymi notarialnie. Nie rodzi to obowiązków podatkowych, związanych z darowaniem praw majątkowych. Warto pamiętać, że nabycie podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym (gdy udziały wynoszą powyżej 10% kapitału zakładowego),
Wyłączenie wspólnika
Wyłączenie wspólnika ze spółki za orzeczeniem sądu jest możliwe wówczas, gdy wszyscy pozostali wspólnicy posiadają ponad połowę kapitału zakładowego. Wyjątkowo, umowa spółki może przyznać prawo wystąpienia z przedmiotowym powództwem, także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.
Wyłączenie wspólnika może nastąpić tylko z ważnych powodów. „Ważne powody” to pewna klauzula generalna, której prawo nie precyzuje. Praktyka wskazuje, że „ważne powody” to np. sytuacje, gdy wspólnik jest konfliktowy, nie przyczynia się do rozwoju spółki. Warto wskazać tu wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1997 r., II CKN 31/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 116).
O wyłączeniu wspólnika ze spółki z o.o. orzeka sad, a udziały osoby wyłączonej muszą być przejęte. Sąd w orzeczeniu oznacza termin i cenę przejęcia, a wspólnika uważa się za wyłączonego od momentu wniesienia pozwu.
Likwidacja spółki
Wspólnicy, którzy chcą zlikwidować podmiot i nie prowadzić działalności tejże spółki powinni podjąć uchwałę o rozwiązaniu spółki, wyznaczyć likwidatorów i przeprowadzić likwidacje. Wspólnik, który nie chce być wspólnikiem, może dokonać sprzedaży udziałów na podstawie umowy. W tym przypadku najpierw należy zgłosić samej spółce, że udziały zostały sprzedane. Wówczas spółka taką nową osobę wprowadza na listę wspólników do tzw. księgi udziałów, i na tej podstawie osoba ta staje się wspólnikiem w sp. z o.o.
Polecamy serwis Przedsiębiorca w sądzie
Istnieje jeszcze jeden element, który trzeba wziąć pod uwagę. Umowa spółki może przewidywać ograniczenia i nakładać na osobę, która ma wstąpić do spółki, obowiązek uzyskania zgody zarządu bądź rady nadzorczej. Umowa spółki może też przewidzieć, że wspólnik powinien spełniać określone kryteria, np. posiadać doświadczenie w zakresie prowadzenia spraw spółki, albo posiadać wykształcenie wyższe. Umowa spółki jest powszechnie dostępna w rejestrze przedsiębiorców, można więc - przystępując do nabycia udziałów w danej spółce - dowiedzieć się, czy umowa takie rygory nakłada. Obrót udziałami może ograniczać umowa spółki z o.o. Nie jest jednak dopuszczalne takie ukształtowanie jej postanowień, które całkowicie uniemożliwiałyby nabycie udziałów innym wspólnikom spółki lub podmiotom spoza niej. Jednak w tej sprawie Kodeks spółek handlowych milczy. Spółka po zmianie w składzie udziałowym powinna zgłosić do sądu rejestrowego, każdego udziałowca spółki z o.o., który posiada ponad 10% udziałów.
Tomasz Błotnicki