Regulacje prawne
Kodeks postępowania cywilnego (dalej „kpc”)stanowi, iż tytułowi egzekucyjnemu (którym jest np. prawomocne orzeczenie sądu) wydanemu przeciwko spółce jawnej, spółce partnerskiej, spółce komandytowej lub spółce komandytowo-akcyjnej (czyli spółkom osobowym) sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.
Dotychczasowa praktyka sądów
Uchwała SN była konsekwencją rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w T., który rozpoznawał zażalenie wierzyciela na postanowienie Sądu Rejonowego w T., oddalające wniosek o nadanie tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikom tej spółki, w związku z faktem, iż spółka została wykreślona z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (dalej „rejestr”). Zdaniem Sądu Rejonowego nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 7781 kpc możliwe jest jedynie przeciwko wspólnikom, którzy mają ten status w chwili nadania klauzuli.
Zobacz: Kiedy wierzyciel może wypowiedzieć umowę spółki cywilnej?
"Były” wspólnik nie jest wolny od odpowiedzialności
Zdaniem SN art. 7781 Kodeksu postępowania cywilnego umożliwia nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności także przeciwko jej byłemu wspólnikowi w sytuacji, w której wystąpił on ze spółki albo spółka została wykreślona z rejestru, pod warunkiem, że tytuł ten obejmowałby zobowiązanie spółki, za które ten wspólnik ponosiłby odpowiedzialność, czyli zobowiązanie powstałe w czasie uczestnictwa tego wspólnika w spółce albo przed jego przystąpieniem do spółki.
Podsumowując, pojęcie „wspólnika” podlega ocenie nie w momencie występowania wierzyciela z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, ale w chwili istotnej z punktu widzenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki.
Kto ponosi odpowiedzialność
Powyższa uchwała SN jest niezwykle istotna zarówno dla wierzycieli, jak i wspólników spółek osobowych, tj. spółek: jawnych, partnerskich, komandytowych lub komandytowo-akcyjnych. Wierzyciele powinni mieć świadomość, iż kpc wzmacnia ich ochronę w przypadku niewypłacalności osobowych spółek handlowych. Natomiast wspólnicy spółek osobowych powinni wiedzieć, że będą odpowiadać za zobowiązania spółki w przypadku jej niewypłacalności, nawet wówczas gdy spółka zostanie wykreślona z rejestru lub też wspólnicy wystąpią ze spółki, pod warunkiem, że tytuł ten będzie obejmował zobowiązania spółki, za które ci wspólnicy ponosiliby odpowiedzialność.