Sytuacja taka ma miejsce na wniosek akcjonariuszy reprezentujących jedną dziesiątą kapitału zakładowego (§ 2 omawianego artykułu). Jeżeli o konieczności likwidacji spółki orzekł sąd w prawomocnym orzeczeniu, wraz z nakazem rozwiązania jednostki może on również ustanowić likwidatorów, jednocześnie ustalając wysokość ich wynagrodzenia. Likwidatorzy ustanowieni tą drogą mogą być również odwołani jedynie z inicjatywy sądu rejestrowego.
Sąd ma również możliwość zmiany już powołanych likwidatorów w przypadku uzasadnionych interesów prawnych osób trzecich.
Dane powołanych likwidatorów, nawet gdy są oni członkami zarządu (co powoduje brak zmiany reprezentacji prawnej spółki) powinny zostać przekazane do odpowiedniego sądu rejestrowego wraz z dokonanym zgłoszeniem o otwarcie likwidacji. Poza imieniem i nazwiskiem konieczne staje się również udostępnienie adresu (czy też adresu do doręczeń) oraz określenie sposobu reprezentowania spółki, zwłaszcza w przypadku zmian zachodzących w tym zakresie. Lista powołanych likwidatorów podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, przy czym w wypadku powołania ich na drodze sądowej wpis taki dokonywany jest z urzędu.
W związku z art. 466 ustawy, jeśli inne przepisy KSH nie wprowadzają odmiennych uregulowań, do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu spółki (jednak nie zarządu jako takiego - ten bowiem jako organ spółki przestaje istnieć wraz z powołaniem osób odpowiedzialnych za jej likwidację).
Pozostają jednak pozostałe organy, mianowicie rada nadzorcza i walne zgromadzenie, do których uchwał likwidatorzy- nie mający statusu organów spółki - muszą się stosować w stosunkach wewnętrznych (chyba że zostali oni ustanowieni przez sąd). Powoduje to zatem możliwość odwołania likwidatorów przez organ, który uprawniony jest do odwoływania członków zarządu. Wyjątkiem jest wspomniana sytuacja wyłącznej kompetencji sądu do odwołania likwidatorów powołanych przez siebie.
Polecamy: serwis Postępowanie rejestrowe
Podstawowym obowiązkiem osób powołanych na stanowiska likwidatorów spółki akcyjnej staje się zgłoszenie do sądu rejestrowego faktu otwarcia likwidacji spółki, przy czym zaznaczyć należy, że kompetencja ta przysługuje każdemu z nich z osobna.
Sytuacja taka powoduje konieczność przeprowadzenie tzw. postępowania konwokacyjnego polegającego na dwukrotnym ogłoszeniu (odstęp czasowy jest określony ustawowo i wynosi od dwóch tygodni do miesiąca) informacji o likwidacji wraz z wezwaniem wierzycieli do zgłoszenia swoich wierzytelności najpóźniej w ciągu sześciu miesięcy od ostatniego ogłoszenia.
Likwidatorzy zyskują legitymację do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania, jednak w zakresie nieco odmiennym od wcześniejszych uprawnień zarządu w tej kwestii. Ich działalność jest bowiem w znacznym stopniu ograniczona przez cele, jakie narzuca postępowanie likwidacyjne. Powinni oni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, upłynnić majątek oraz wypełnić inne zobowiązania związane z prowadzeniem właściwych czynności likwidacyjnych a jednocześnie powstrzymać się od prowadzenia interesów, które nie są konieczne do zakończenia spraw już rozpoczętych.
Nie mają oni prawa zawierania jakichkolwiek nowych umów z podmiotami zewnętrznymi, jeżeli współpraca z tymi kontrahentami nie była wcześniej nawiązana, a umowy te nie mają na celu doprowadzenie do końca postępowania likwidacyjnego spółki i zaspokojenia jej wierzycieli.
Powołując się na art. 469 § 3 Kodeksu spółek handlowych, należy zauważyć, że pomimo potencjalnej nieważności tych czynności, które nie mają charakteru czynności likwidacyjnych, nie może taka sytuacja wystąpić w stosunku do podmiotów zewnętrznych, które w dobrej wierze nawiązały stosunki gospodarcze z likwidatorami spółki.
Do obowiązków likwidatorów należy zaliczyć również sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji, który podlega następnie zatwierdzeniu przez walne zgromadzenie spółki. Po zakończeniu każdego kolejnego roku obrotowego są oni natomiast zobowiązani do złożenia zgromadzeniu sprawozdania ze swej działalności oraz sprawozdania finansowego.
Likwidatorzy są uprawnieni do powoływania swoich pełnomocników, podlegają oni odpowiedzialności cywilnej na zasadach podobnych do członków zarządu.
W przypadku uchylenia likwidacji likwidatorzy powinni tę okoliczność zgłosić do sądu rejestrowego w celu wpisania do rejestru.
Warto wspomnieć również o sytuacji szczególnej, którą wprowadza obowiązująca ustawa o KRS.
Zgodnie z art. 29 ust. 1 „Kurator może podjąć czynności zmierzające do likwidacji osoby prawnej, jeżeli nie dojdzie do wyboru lub powołania jej władz w terminie trzech miesięcy od dnia ustanowienia kuratora albo wybrane lub powołane władze nie wykonują obowiązków (...)”. Ponadto „ kurator może wystąpić do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnej oraz ustanowienie likwidatora z powodu braku jej władz lub z innej ważnej przyczyny(...) Jeżeli kurator przy wykonywaniu swych czynności stwierdzi, że istnieją przesłanki zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości osoby prawnej, dla której został ustanowiony, może zgłosić taki wniosek właściwemu sądowi”.
Polecamy: serwis Rejestr przedsiębiorców