Zatem pomimo faktu, że odpowiedzialność za długi jest w zasadzie ograniczona, istnieje możliwość sięgnięcia do prywatnego majątku osób zarządzających spółką. W tym celu trzeba jednak wykazać, że działały one na szkodę spółki lub przynajmniej, że nie pracowały w sposób prawidłowy i wymagany w danych okolicznościach.
Zobowiązania zewnętrzne spółki
Spółka z o.o. jest chętnie wybierana przez przedsiębiorców, którzy prowadzą nawet niewielkie firmy, z tej przyczyny, że przynajmniej w założeniu daje gwarancję ochrony majątku wspólnika w razie niepowodzenia. Tymczasem, jak to zwykle w prawie bywa, sprawa nie jest tak prosta i „ograniczona odpowiedzialność” okazuje się być znacznie rozszerzona, jeśli chodzi o osoby, które rzeczywiście zarządzają spółką. Problem jest bardzo istotny, zwłaszcza w małych podmiotach,[1] w których najważniejsi wspólnicy są zarazem członkami zarządu. Przed podjęciem decyzji o wyborze formy prawnej prowadzenia działalności warto zatem zastanowić się nad ryzykiem przedsięwzięcia i związanymi z nim problemami. Najważniejszym przepisem jest w tym zakresie art. 299 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.), który stanowi, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo że niezgłoszenie wniosku nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku wierzyciel nie poniósł szkody. Wskazane przepisy nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu ani praw wspólników oraz osób trzecich do dochodzenia naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Bezskuteczność egzekucji przeciw spółce
Podstawą odpowiedzialności członków zarządu jest bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Egzekucja jest bezskuteczna, gdy odnosi się ona do jakiegokolwiek elementu majątku spółki, a nie całej jego masy. Wierzyciel w związku z tym musi wykazać się skutecznością wskazania odpowiednich składników majątkowych, z których może się zaspokoić. Nie ma potrzeby wykazywać, że wierzyciel wykorzystał wszystkie sposoby egzekucji, bo wystarczy tylko jeden. Przez egzekucję należy rozumieć także postępowanie o wyjawienie majątku. Na podstawie wspomnianej regulacji wierzyciel może żądać wyjawienia majątku przed wszczęciem egzekucji, jeżeli uprawdopodobni, że nie uzyska pełnego zaspokojenia swej należności ze znanego mu majątku dłużnika albo z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres 6 miesięcy. Dodatkowo za bezskuteczną egzekucję należy uznać oddalenie przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania oraz gdy sąd stwierdzi, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, a także wydania przez sąd postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego, gdy majątek pozostały po wyłączeniu z niego obciążonych rzeczy dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.
W przypadku gdy skład zarządu ulegnie zmianie, odpowiedzialność na zasadach określonych w art. 299 k.s.h. ponoszą osoby będące członkami zarządu w czasie istnienia zobowiązania, którego egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna.
Więcej w Poradniku Gazety Prawnej - Zamów prenumeratę >>