Spółka partnerska jest spółką osobową utworzoną w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej działalność gospodarczą pod własną firmą. Wyróżnia ją wiele elementów. Po pierwsze to, że wspólnikami (zwanymi tu partnerami) mogą być tylko osoby wykonujące tzw. wolny zawód (art. 87 § 1 k.s.h.). Kodeks spółek handlowych wymienia następujące wolne zawody: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Inne wolne zawody wskazują szczegółowe regulacje.
Reprezentacja spółki w sprawach pracowniczych
Każdy z partnerów może reprezentować spółkę (działać na zewnątrz) samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 96 § 1 k.s.h.). Każdy partner ma też prawo prowadzenia spraw spółki (działania „do wewnątrz”).
Co ciekawe, spółka partnerska jest spółką osobową, w której partnerzy mogą wyłączyć prawo do osobistego jej reprezentowania i przekazać tę kompetencję zarządowi, który działa wówczas na zasadach analogicznych do zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 97 § 1 k.s.h.).
Spółka partnerska ma zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych. W szczególności może zatrudniać i zwalniać pracowników. Skoro może ją reprezentować co do zasady każdy z partnerów samodzielnie, to zarówno zatrudnić, jak i zwolnić pracownika może pojedynczy wspólnik. Kwestia reprezentacji w stosunkach umownych, a także w czynnościach z zakresu prawa pracy nie odbiega od regulacji w tym zakresie dotyczących innych podmiotów.
Odpowiedzialność spółki i partnerów - zasady ogólne
Istotna odrębność spółki partnerskiej od innych spółek osobowych związana jest z kwestiami dotyczącymi odpowiedzialności spółki i partnerów.
Ze względu na to, że spółka partnerska jest spółką osobową, wspólnicy odpowiadają za jej zobowiązania całym majątkiem, jeżeli spółka nie ma majątku wystarczającego do pokrycia zobowiązań (art. 89 w zw. z art. 31 k.s.h.). Co do zasady w spółce osobowej wspólnicy odpowiadają solidarnie.
W spółce partnerskiej partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki:
• powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce,
• będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki (art. 95 § 1 k.s.h.).
Wspólnicy (wszyscy albo niektórzy) mogą dobrowolnie przyjąć odpowiedzialność solidarną, a zatem odpowiedzialność bez wskazanego wyżej ograniczenia (art. 95 § 2 k.s.h.).
Przykład
W spółce partnerskiej tworzonej przez architektów jeden partner zajmuje się działem projektowania budynków mieszkalnych, drugi zaś - architekturą krajobrazu. W wyniku zaniedbań pracownika działu budynków mieszkalnych doszło do wyrządzenia szkody i - w konsekwencji - zasądzenia od spółki partnerskiej odszkodowania. Odpowiada w pierwszej kolejności spółka jako pracodawca, w dalszej kolejności partner kierujący pracą danego architekta. Drugi partner nie odpowiada za zapłatę tego odszkodowania.
WAŻNE!
Pracodawcą jest spółka (umowy z pracownikami zawierane są ze spółką), jednak odpowiedzialność za działania pracowników spoczywa wyłącznie na partnerach kierujących ich pracą.
To, że jeden z partnerów nie ponosi odpowiedzialności za drugiego partnera (a także za podległe mu osoby), nie ogranicza jednak w żaden sposób odpowiedzialności spółki.
WAŻNE!
Jeżeli pracownik przy wykonywaniu powierzonych mu obowiązków wyrządzi szkodę osobie trzeciej, to za jej naprawienie odpowiedzialna będzie spółka partnerska jako pracodawca (art. 430 k.c.). Dopiero w razie niewypłacalności spółki odpowiedzialność będzie ponosił partner kierujący pracą danego pracownika.
Przykład
Pracownik spółki partnerskiej wyrządza szkodę osobie trzeciej, wykonując powierzoną mu pracę. Poszkodowany żąda odszkodowania od spółki, jest ona bowiem pracodawcą osoby wyrządzającej szkodę. Spółka płaci odszkodowanie. Partner nie odpowiada za wyrządzoną przez pracownika szkodę.
Odpowiedzialność względem pracownika
Jeżeli spółka nie wypłaci pracownikowi wynagrodzenia, będzie ponosiła tego konsekwencje. Jeżeli spółka nie będzie miała środków na wynagrodzenie, powstanie pytanie, kto powinien tę należność uregulować. Cytowany przepis art. 95 § 1 k.s.h., ograniczający odpowiedzialność partnerów za innych partnerów i ich podwładnych, nie obejmuje swoim zakresem odpowiedzialności innej niż odszkodowawcza i to w zakresie związanym z wykonywaniem wolnych zawodów w spółce. Poza przypadkami tzw. błędu w sztuce odpowiedzialność partnerów spółki partnerskiej będzie solidarna. Wierzyciel w razie niezaspokojenia przez spółkę podnoszonych przez niego roszczeń będzie mógł zwrócić się przeciwko każdemu partnerowi, przeciwko niektórym z nich albo przeciwko jednemu - żądając zapłacenia całej należności.
Przykład
Spółka zalega z wypłatą wynagrodzenia za pracę. Pracownik kieruje roszczenie przeciwko spółce oraz partnerom. Spółka nie jest w stanie uregulować należności. Pracownik może skutecznie dochodzić należności od któregokolwiek z partnerów, nie tylko od tego, którego kierownictwu podlegał, wykonując swoje obowiązki.
Jak widać, ograniczenie odpowiedzialności partnerów spółki partnerskiej nie obejmuje w szczególności roszczeń pracowniczych. W ich przypadku uprawnieni - a później ewentualnie zobowiązani - są wszyscy partnerzy.
Podsumowując, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, każdy partner w spółce partnerskiej może samodzielnie prowadzić sprawy spółki, a także reprezentować ją na zewnątrz. W kwestii możliwości zarówno skutecznego dokonywania czynności z zakresu prawa pracy względem pracowników, jak i odpowiedzialności „wewnętrznej” co do zasady nie ma różnic w porównaniu z innymi spółkami osobowymi. Odmienność polega na odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w zakresie określonym w art. 95 k.s.h.
Krzysztof Czerwiński
Podstawa prawna:
• art. 430 Kodeksu cywilnego,
• art. 31, 86-101 Kodeksu spółek handlowych.