Zgodnie z art. 180 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), zbycie udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powinno być zawsze dokonane w formie pisemnej, z podpisami notarialnie poświadczonymi. Brak zachowania formy pisemnej poświadczonej notarialnie spowoduje, że umowa będzie nieważna, czyli udział w spółce z o.o. nie zostanie faktycznie zbyty przez wspólnika.
Jeżeli umowa spółki nic na ten temat nie stanowi, zbycie udziałów spółki dopuszczalne jest w bardzo szerokim zakresie, w zależności od woli poszczególnych wspólników dysponujących swymi udziałami. Jednak - zgodnie z art. 182 k.s.h. - zbycie udziału może zostać w umowie uzależnione od zgody spółki. Uzależnienie to może być sformułowane w różny sposób. Umowa spółki może na przykład wprowadzać zasadę obligatoryjnej zgody w odniesieniu do zbycia każdego udziału, może również wprowadzać wymóg udzielania zgody w odniesieniu do wybranych udziałów (na przykład należących do określonych wspólników), bądź dla określonej kategorii nabywców. Jak podkreśla się w literaturze (S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, tom II, C.H. Beck, Warszawa 2005, s. 330), ograniczenie swobody zbywania udziałów może polegać też na tym, że umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zawiera wymóg udzielenia zgody spółki na zbycie udziałów cudzoziemcom.
W takim przypadku, co do zasady, zgody udziela zarząd w formie pisemnej. Umowa może jednak upoważnić do wyrażenia takiej zgody inny organ, np. radę nadzorczą. Jeżeli zgoda nie zostanie udzielona w tej formie, wspólnik może się zwrócić do sądu rejestrowego z wnioskiem o jej udzielenie. W takiej sytuacji musi jednak wykazać, że zaistniały ku temu ważne powody (na przykład zły stan finansowy wspólnika spółki z o.o.).
Jeżeli wniosek zostanie przez sąd zaakceptowany, spółka ma prawo zaproponowania innego nabywcy udziałów. Dopiero gdy zaproponowana przez spółkę osoba nie uiściła ceny za udział w wyznaczonym terminie, wspólnik chcący zbyć swój udział uzyskuje pełną swobodę decyzyjną i może zbyć udział innemu podmiotowi.
dr Maciej J. Nowak
Katedra Prawa i Gospodarki Nieruchomościami, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Podstawa prawna:
art. 180 i 182 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.).