ODPOWIEDŹ
Kodeksowy podział zysków i strat w spółce cywilnej nie jest zależny od wysokości wkładów.
Wyjaśnienie
Jeśli strony nie wskażą, na jakich zasadach będzie się odbywał podział zysków i strat, to zastosowanie znajdzie art. 867 § 1 k.c., zgodnie z którym wspólnicy mają równy udział zarówno w zyskach jak i stratach i to bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu. Jest to jednak przepis dyspozytywny, który pozwala na modyfikację ustawowych zasad np. przez zróżnicowanie zasad uczestnictwa poszczególnych wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach, natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Nie jest zatem dopuszczalna tzw. lwia spółka (societas leonina), pozbawiająca wspólnika udziału w wypracowanych zyskach. Zysk w rozumieniu wskazanego przepisu to po prostu nadwyżka wpływów nad wydatkami związanymi z działalnością gospodarczą w perspektywie pewnego okresu jej prowadzenia. Niekiedy wskazuje się też, że może to być zysk netto w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Warto wskazać, że zwolnienie wspólnika od udziału w stratach nie oznacza wyłączenia jego odpowiedzialności solidarnej z art. 864 k.c., a zatem w potocznym rozumieniu może on nadal być obciążony ryzykiem gospodarczego niepowodzenia przedsięwzięcia. W szczególności może zostać pozwany do sądu i obciążony odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. W zasadzie wspólnik może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki. Jednakże gdy spółka została zawarta na czas dłuższy (w praktyce przyjmuje się, że na czas dłuższy niż rok albo na czas nieokreślony), wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego.
Jak wskazał SN w postanowieniu z 22 maja 2003 r. (sygn. akt II CKN 101/01, niepublikowane): skoro gromadzony w wyniku realizacji celów gospodarczych majątek spółki ma służyć niepodzielnie wszystkim wspólnikom i wszystkich też z zasady obciążają straty, to definitywne rozliczenie wspólników, zarówno z zysków, jak i strat, może mieć miejsce dopiero po rozwiązaniu spółki. Odbywa się to w warunkach likwidacji majątku rozwiązanej spółki, co uzasadnia przyjęcie fikcji jej dalszego istnienia do momentu zakończenia likwidacji.
Krzysztof Grodzicki
Podstawa prawna
• art. 867 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).