W myśl przepisu art. 4 § 1 pkt 6 kodeksu spółek handlowych spółka publiczna oznacza spółkę w rozumieniu przepisów o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Zgodnie z powyższymi regulacjami spółką publiczną jest taka spółka, w której co najmniej jedna akcja jest zdematerializowana w rozumieniu przepisów ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Zasadą jest, że spółką publiczną może być spółka akcyjna. Nie można jednak wykluczyć sytuacji, gdy status spółki publicznej uzyska także spółka komandytowo-akcyjna.
Spełnienie wymogów niezbędnych dla upublicznienia spółki
Dematerializacja papierów wartościowych:
- będących przedmiotem oferty publicznej,
- niebędących przedmiotem oferty publicznej, które mają podlegać dopuszczeniu do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzeniu do alternatywnego systemu obrotu następuje w trybie i na warunkach określonych w art. 5 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Zgodnie z tymi regulacjami akcje będące przedmiotem oferty publicznej lub dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym albo wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu nie mają formy dokumentu, od chwili ich zarejestrowania na podstawie umowy z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych S.A. (papiery wartościowe będące przedmiotem oferty publicznej, które nie będą podlegać dopuszczeniu do obrotu na rynku regulowanym albo zostaną wprowadzone wyłącznie do alternatywnego systemu obrotu, mogą mieć formę dokumentu, jeżeli emitent lub wprowadzający tak postanowi).
Przed rozpoczęciem oferty publicznej emitent jest obowiązany do zawarcia z Krajowym Depozytem umowy, której przedmiotem jest rejestracja w depozycie papierów wartościowych papierów wartościowych objętych ofertą publiczną. W przypadku gdy dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzenie do alternatywnego systemu obrotu nie jest poprzedzone ofertą publiczną, emitent jest obowiązany do zawarcia z Krajowym Depozytem umowy, której przedmiotem jest rejestracja w depozycie papierów wartościowych, papierów wartościowych będących przedmiotem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym albo o wprowadzenie do alternatywnego systemu obrotu, przed złożeniem wniosku o dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym albo o wprowadzenie do alternatywnego systemu obrotu. W przypadku emitenta będącego spółką akcyjną zawarcie umowy o rejestrację papierów wartościowych wymaga upoważnienia zawartego w uchwale walnego zgromadzenia.
Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, oferta publiczna lub dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym wymaga zasadniczo sporządzenia prospektu emisyjnego, zatwierdzenia go przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz udostępnienia go do publicznej wiadomości. Szczegółowe regulacje dotyczące prospektu emisyjnego zostały zawarte w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 809/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie implementacji dyrektywy 2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady odnośnie do informacji zamieszczanych w prospekcie emisyjnym, formy prospektu emisyjnego, zamieszczania informacji poprzez odwołania, publikacji prospektu emisyjnego oraz rozpowszechniania informacji o charakterze reklamowym (Dz.Urz. UE L 149 z 30.04.2004, str. 1 z późn.zm.).
Spółka składa do Komisji Nadzoru Finansowego prospekt emisyjny, do którego Komisja może zgłosić uwagi. W myśl art. 45 ust. 1 ustawy o ofercie publicznej, po zatwierdzeniu prospektu emisyjnego emitent lub wprowadzający przekazuje jego ostateczną wersję do Komisji oraz udostępnia prospekt emisyjny do publicznej wiadomości.
Warto wiedzieć:
Kto proponuje publicznie nabycie papierów wartościowych bez wymaganego ustawą zatwierdzenia prospektu emisyjnego albo udostępnienia takiego dokumentu do publicznej wiadomości podlega grzywnie do 1 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie (por. art. 99 ust. 1 ustawy o ofercie publicznej).
Spółka składa do zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. wniosek o wprowadzenie akcji do obrotu na rynku podstawowym lub równoległym. Zarząd giełdy, w porozumieniu z emitentem i po uzgodnieniu z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych, określa m.in. datę pierwszego notowania, system notowań, a także datę sesji giełdowej, na której nastąpi pierwsze notowanie (por. regulamin giełdy stanowiący załącznik do uchwały Rady Giełdy nr 1/1110/2006 z 4 stycznia 2006 r. z późn.zm. oraz szczegółowe zasady obrotu giełdowego stanowiące załącznik do uchwały zarządu giełdy nr 4/2006 z 10 stycznia 2006 r. z późn.zm.).
Konsekwencje upublicznienia spółki
W myśl art. 328 § 6 k.s.h. akcjonariuszowi spółki publicznej posiadającemu akcje zdematerializowane przysługuje uprawnienie do imiennego świadectwa depozytowego wystawionego przez podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych zgodnie z ustawą o obrocie instrumentami finansowymi. Akcjonariusze spółki publicznej, mający prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, powinni złożyć imienne świadectwa depozytowe w spółce (art. 406 § 3 k.s.h.). Przez zwrot „w spółce” należy rozumieć złożenie imiennego świadectwa depozytowego w siedzibie zarządu spółki, ewentualnie w innym miejscu wskazanym przez spółkę.
W przypadku spółki publicznej istnieje możliwość odbywania walnego zgromadzenia także w miejscowości będącej siedzibą spółki prowadzącej giełdę, na której akcje tej spółki są przedmiotem obrotu - por. art. 403 k.s.h. (statut spółki może wskazywać na więcej niż jedno miejsce, w którym mogą odbywać się walne zgromadzenia, pozostawiając zarazem wybór podmiotowi zwołującemu walne zgromadzenie, w którym z tych miejsc ma się ono odbyć).
Zgodnie z art. 351 § 2 k.s.h. spółki publicznej nie dotyczy uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu.
Przepisów art. 336 § 1 i § 2 k.s.h., dotyczących akcji obejmowanych w zamian za wkłady niepieniężne, nie stosuje się do akcji obejmowanych w razie podwyższenia kapitału, które w związku z ubieganiem się spółki o ich dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym podlegają dematerializacji zgodnie z przepisami ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Jak stanowi art. 362 § 1 pkt 2a k.s.h., spółki publicznej nie obowiązuje zakaz nabywania wyemitowanych przez nią akcji w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z instrumentów dłużnych zamiennych na akcje.
W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego w drodze emisji nowych akcji, będących przedmiotem oferty publicznej objętej prospektem emisyjnym, uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego nie może być zgłoszona do sądu rejestrowego po upływie 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia prospektu, przy czym wniosek o zatwierdzenie prospektu nie może zostać złożony po upływie 4 miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego (art. 431 § 4 k.s.h.). Do zgłoszenia należy dołączyć m.in. formularz zapisu na akcje wypełniony przez subskrybenta (art. 441 § 2 pkt 6 k.s.h.).
W sytuacji gdy miało miejsce warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego, w myśl art. 451 § 2 k.s.h., w przypadku zdematerializowanych akcji spółki publicznej, za wydanie dokumentów akcji - zgodnie z uchwałą walnego zgromadzenia w sprawie warunkowego podwyższenie kapitału zakładowego - uważa się zapisanie ich na rachunku papierów wartościowych zgodnie z przepisami ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Rada nadzorcza w spółkach publicznych składa się co najmniej z 5 członków, powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie (art. 385 § 1 k.s.h.).
Do spółek publicznych nie stosuje się przepisów o przymusowym wykupie i przymusowym odkupie akcji zawartych, w art. 418 i 4181 k.s.h. Jednakże, zgodnie z art. 82 ustawy o ofercie publicznej, akcjonariuszowi spółki publicznej, który samodzielnie lub wspólnie z podmiotami od niego zależnymi lub wobec niego dominującymi oraz podmiotami będącymi stronami zawartego z nim porozumienia osiągnął lub przekroczył 90 proc. ogólnej liczby głosów w tej spółce, przysługuje prawo żądania od pozostałych akcjonariuszy sprzedaży wszystkich posiadanych przez nich akcji (przymusowy wykup) - na zasadach określonych we wskazanej wyżej ustawie. Akcjonariusz spółki publicznej może także zażądać wykupienia posiadanych przez niego akcji przez innego akcjonariusza, który osiągnął lub przekroczył 90 proc. ogólnej liczby głosów w tej spółce (art. 83 ustawy o ofercie publicznej).
Zgodnie z art. 84 i nast. ustawy o ofercie publicznej na wniosek akcjonariusza lub akcjonariuszy spółki publicznej, posiadających co najmniej 5 proc. ogólnej liczby głosów, walne zgromadzenie może podjąć uchwałę w sprawie zbadania przez biegłego, na koszt spółki, określonego zagadnienia związanego z utworzeniem spółki lub prowadzeniem jej spraw (rewident do spraw szczególnych). Akcjonariusze ci mogą w tym celu żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia lub żądać umieszczenia sprawy podjęcia tej uchwały w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia. Rewidentem do spraw szczególnych nie może być jednak podmiot świadczący w okresie objętym badaniem usługi na rzecz tej spółki publicznej jej podmiotu dominującego lub zależnego, jak również jej jednostki dominującej albo znaczącego inwestora.
Jeżeli walne zgromadzenie nie podejmie uchwały zgodnej z treścią zgłoszonego wniosku, wnioskodawcy mogą, w terminie 14 dni od dnia podjęcia uchwały, wystąpić do sądu rejestrowego o wyznaczenie wskazanego podmiotu jako rewidenta do spraw szczególnych (sąd rejestrowy może, na wniosek zarządu spółki publicznej, uzależnić wydanie postanowienia o wyznaczeniu rewidenta do spraw szczególnych od złożenia zabezpieczenia przez wnioskodawców).
W myśl art. 424 § 2 k.s.h. w przypadku spółki publicznej termin do wniesienia powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia wynosi miesiąc od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż 3 miesiące od dnia powzięcia uchwały. Natomiast powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia spółki publicznej (jako sprzecznej z ustawą) powinno być wniesione w terminie 30 dni od dnia jej ogłoszenia, nie później jednak niż w terminie roku od dnia powzięcia uchwały (art. 425 § 3 k.s.h.).
Podstawa prawna:
- ustawa z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz. 1538 z późn.zm.),
- ustawa z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. Nr 184, poz. 1539 z późn.zm.),
- ustawa z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. Nr 157, poz. 1119 z późn.zm.),
- ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.).
Piotr Sokal
radca prawny