Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną reguluje art. 26 par. 4 kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.). Może mieć ono charakter dobrowolny lub obligatoryjny. Dobrowolne przekształcenie wymaga zgłoszenia dotychczasowej spółki cywilnej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego jako spółki jawnej przez wszystkich wspólników, tj. prawo zgłoszenia spółki do rejestru przysługuje wszystkim wspólnikom łącznie. Regulacja ta ma na celu wykluczenie konfliktogennych decyzji o przekształceniu tej spółki przez jednego lub kilku wspólników.
Powyżej 800 tys. euro
Do obligatoryjnego przekształcenia spółki cywilnej w jawną dochodzi w sytuacji, w której przychody netto spółki cywilnej w każdym z dwóch ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości jest to równowartość w walucie polskiej 800 tys. euro. W tym przypadku zgłoszenie spółki cywilnej do rejestru powinno nastąpić w terminie trzech miesięcy od zakończenia drugiego roku obrotowego, w którym przychody netto spółki cywilnej osiągnęły ten poziom. Przez rok obrotowy rozumie się rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych. W przypadku obligatoryjnego przekształcenia spółki cywilnej w jawną każdy wspólnik może dokonać zgłoszenia spółki do rejestru, a nie wszyscy, jak to ma miejsce w sytuacji przekształcenia fakultatywnego.
OPŁATY REJESTROWE
750 zł - opłata stała od wniosku o zarejestrowanie spółki osobowej
500 zł - opłata za ogłoszenie wpisu do rejestru w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Dostosowanie umowy
Zgłoszenie spółki do rejestru musi być poprzedzone dostosowaniem umowy spółki cywilnej do przepisów o umowie spółki jawnej. Do wniosku o rejestrację spółki jawnej należy dołączyć umowę spółki cywilnej ze zmianami dostosowującymi jej treść do wymagań przewidzianych dla spółki jawnej (uchwała SN z 12 marca 2003 r., III CZP 96/02). W uzasadnieniu tej uchwały SN stwierdził, że w ramach procedury dostosowania umowy spółki cywilnej do wymogów, jakie k.s.h. przewiduje dla spółki jawnej, wystarczy sporządzenie aneksu do umowy przez wspólników spółki cywilnej. W aneksie wspólnicy powinni określić, że jest on sporządzany w celu przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną na mocy art. 26 par. 4 k.s.h. Powinien on być sporządzony w formie pisemnej.
Wymóg dostosowania umowy spółki do przepisów o umowie spółki jawnej może być spełniony w drodze zawarcia umowy spółki jawnej. W umowie tej powinien znaleźć się zapis, że jest ona zawierana dla spółki tworzonej z przekształcenia spółki cywilnej.
Firma i siedziba
W art. 25 k.s.h. została określona treść umowy spółki jawnej. Umowa spółki jawnej powinna zawierać: firmę, siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Umowa ta powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
W zakresie dostosowania treści umowy spółki cywilnej do wymogów stawianych treści umowy spółki jawnej wspólnicy spółki cywilnej powinni osiągnąć porozumienie co do obligatoryjnych składników treści umowy spółki jawnej uregulowanych w art. 25 pkt 1-3 k.s.h. Oprócz tego w umowie tej warto uregulować inne kwestie, np. określić zasady reprezentacji spółki, sposób prowadzenia jej spraw.
Wspólnicy powinni ustalić firmę spółki jawnej, stosując się do zasad jej konstruowania wynikających z art. 24 k.s.h. Spółka cywilna nie ma firmy. Firma jest bowiem nazwą, pod którą działa przedsiębiorca (art. 432 kodeksu cywilnego). Jeżeli zaś chodzi o spółkę cywilną, nie jest ona przedsiębiorcą (art. 431 k.c.).
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie spółka jawna. W obrocie jest dopuszczalne używanie skrótu sp.j., np. Kowalski, Nowak, Kowal, spółka jawna, Kowalski i ska, spółka jawna, Kowalski, Nowak i ska, spółka jawna. Firma spółki jawnej może zawierać dodatki dowolne, których treść zależy wyłącznie od woli wspólników, np. dodatek wskazujący na przedmiot działalności spółki.
Wspólnicy muszą ustalić siedzibę spółki. Siedzibę należy odróżnić od adresu. Siedzibą spółki jawnej będzie zazwyczaj miejscowość, w której koncentruje się działalność spółki. Wspólnicy mogą np. ustalić, że siedzibą spółki będzie miejscowość, w której znajduje się zakład główny spółki.
Wkłady wspólników
Wspólnicy powinni określić w umowie spółki jawnej wkłady wspólników i ich wartość. To postanowienie nie oznacza, że wspólnicy spółki cywilnej powinni ponownie wnieść wkłady do spółki jawnej. Spółka jawna jest tworzona w oparciu o istniejący już wspólny majątek wspólników, który z chwilą wpisu tej spółki do rejestru przejdzie na nią. Za wkład należy uznać wartość części wspólnego majątku wspólników przypadającej na każdego ze wspólników. Jeżeli nie wszyscy wspólnicy spółki cywilnej wnieśli do niej wkłady (k.c. dopuszcza taką możliwość), to wówczas powinni oni zobowiązać się do ich wniesienia w ramach dostosowania umowy spółki do przepisów o umowie spółki jawnej, przy czym należy wziąć pod uwagę taką sytuację, w której wspólnik wniósł wkład do spółki cywilnej, jednak w momencie dostosowania umowy spółki do przepisów o umowie spółki jawnej nie przypada na niego udział w majątku wspólnym o dodatniej wartości, w konsekwencji czego będzie on zobowiązany zadeklarować inny wkład.
Przedmiot działalności
Wspólnicy muszą określić przedmiot działalności spółki. Przejmują oni przedmiot ich działalności realizowany w ramach spółki cywilnej, co wynika z istoty przekształcenia. Z art. 40 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym wynika, że przedmiot działalności spółki należy określić według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) na potrzeby zgłoszenia jej do Krajowego Rejestru Sądowego (np. 50.10.B - sprzedaż detaliczna pojazdów samochodowych, 50.20.A - konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych). Należy jednak podkreślić, że przepisy k.s.h. nie nakładają na wspólników obowiązku określania w umowie spółki przedmiotu działalności zgodnie z PKD. Wymóg opisania tego przedmiotu według nomenklatury używanej przez PKD dotyczy jedynie danych wpisywanych do urzędowego formularza.
Zgłoszenie do rejestru
Zgłoszenie spółki cywilnej do rejestru przedsiębiorców jako spółki jawnej następuje według zasad wynikających z art. 26 par. 1 k.s.h. Powinno ono zawierać firmę, siedzibę, adres spółki, przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń, nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, sposób reprezentacji. Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania. Wniosek o wpis spółki jawnej do rejestru składa się na urzędowym formularzu KRS-W1 wraz z obligatoryjnymi załącznikami (KRS-WH obejmuje sposób powstania podmiotu, KRS-WB określa wspólników spółki jawnej, KRS-WK obejmuje wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki, KRS-WM odnosi się do przedmiotu działalności spółki).
Spółka cywilna staje się spółką jawną z chwilą wpisu do rejestru. Spółce jawnej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Spółka jawna staje się podmiotem zezwoleń, koncesji i ulg, które przysługiwały wspólnikom spółki cywilnej w ramach prowadzonej działalności, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej.
WAŻNE
Urzędowe formularze są udostępniane w siedzibach sądów oraz na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (www. ms.gov.pl/krs/krs_formularze.shtml)
PODSTAWA PRAWNA
n Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
n Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).
n Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2001 r. nr 17, poz. 209 ze zm.).
n Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).
Julia Semena