Przedsiębiorca, który w celach służbowych wyrusza w podróż, na etapie rozliczenia podatkowego i możliwości obniżenia przychodu o poniesione koszty musi w pierwszej kolejności sprawdzić czy mają one ścisły związek z osiąganymi przychodami, a także czy nie znajdują się na liście wydatków, których prawo nie zezwala zaliczać do kosztów podatkowych. Ważne jest także by pamiętać o udokumentowaniu wydatków np. fakturą lub rachunkiem imiennym.
Koszt także bez transakcji
Może się jednak zdarzyć, że odbyta podróż służbowa nie przyniesie zamierzonych rezultatów, np. kontrakt nie zostanie zawarty lub sprawdzane miejsce na inwestycje nie spełni wymagań. W takiej sytuacji nie ma jednak przeszkód by poniesione w związku z wyjazdem wydatki zaliczyć do kosztów podatkowych. Rozliczenie w kosztach nie jest bowiem uwarunkowane uzyskaniem przychodu z konkretnego wyjazdu. Istotne jest by okoliczności podejmowanych działań i związanych z nimi wydatków wskazywały, że ich poniesienie mogło mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. W takiej sytuacji warto zachować np. prowadzoną korespondencję handlową, która w przypadku ewentualnej kontroli i kwestionowania rozliczenia w kosztach przez fiskusa, może być pomocna.
Za koszty uzyskania przychodu należy uznawać takie wydatki, których poniesienie stanowiło racjonalne dążenie podatnika i obiektywną możliwość osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia jego źródła i które nie zostały wymienione w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT albo w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.
Samolotem na miejsce
W przypadku podróży samolotem - o ile oczywiście przedsiębiorca jest w stanie wykazać związek wyjazdu z prowadzoną działalnością - może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów nie tylko wydatki poniesione na zakup samych biletów lotniczych, ale także poniesione opłaty np. za wydanie wizy (gdy była niezbędna do podróży). Zaliczenie tych wydatków do kosztów nie podlega przy tym żadnym limitom.
Na miejscu wynajęty samochód nie wymaga kilometrówki
W przypadku gdy przedsiębiorca używa na potrzeby firmowe samochodu, który nie stanowi środka trwałego, może zaliczać ponoszone koszty eksploatacyjne do limitu tzw. kilometrówki (czyli do limitu wynikającego z pomnożenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu dla potrzeb przedsiębiorcy i stawki za jeden kilometr określonej w przepisach - obecnie jest to 0,5214 zł w przypadku samochodów do 900 cm3 oraz 0,8358 zł w przypadku samochodów od 900 cm3; przedsiębiorca jest obowiązany w tym celu prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu). Ograniczenie to nie powinno jednak mieć zastosowania w przypadku opłaty za wynajęcie auta, na co wskazał Naczelny Sąd Administracyjny. Czynsz najmu samochodów nie mieści się bowiem w pojęciu kosztów eksploatacyjnych pojazdu, dla których do rozliczenia w kosztach podatkowych konieczne jest prowadzenie kilometrówki (wyrok NSA z 16 marca 2012 r., sygn. akt II FSK 2030/10). Oznacza to, że wydatki poniesione na wypożyczenie samochodu przedsiębiorca może rozliczyć w pełnej wysokości, nie stosując do nich tzw. kilometrówki (o ile oczywiście wydatek taki mieści się w podstawowej definicji kosztu podatkowego).
W powołanym orzeczeniu sąd zgodził się ze stanowiskiem WSA, zgodnie z którym „najem samochodu jest czynnością cywilnoprawną poprzedzającą używanie samochodu i jej zawarcie rodzi obowiązek zapłacenia czynszu. W wyniku umowy najmu najemca nabywa uprawnienie do używania przedmiotu najmu. (...) koszt czynszu stanowiącego wynagrodzenie za prawo do korzystania z samochodów jest kategorią odrębną od kosztów eksploatacji, które są związane z faktycznym używaniem samochodu.” - Wyrok WSA w Warszawie z 5 lutego 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 1502/09
Koszty wyżywienia ograniczone
O ile wydatki poniesione na nocleg przedsiębiorca może także rozliczyć w wysokości faktycznie poniesionej i udokumentowanej, to sytuacja wygląda inaczej jeżeli chodzi o wydatki na wyżywienie. W tym przypadku istnieją ograniczenia - możliwe jest rozliczenie kosztów do wysokości diet przysługujących pracownikowi będącemu w podróży służbowej, dotyczy to również samego przedsiębiorcy.
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości diet z tytułu podróży służbowych osób prowadzących działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących - w części przekraczającej wysokość diet przysługujących pracownikom, określoną w odrębnych przepisach (ar. 23 ust. 1 pkt 52 ustawy o PIT).
Na chwilę obecną przysługuje dieta na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie krajowej podróży służbowej w wysokości 23 zł za każdą dobę (w przypadku podróży krajowych, trwających nie dłużej niż 1 dobę przysługuje połowa diety w przypadku delegacji trwającej od 8 do 12 godzin). Wysokość diety za dobę podróży zagranicznej przysługuje w wysokości obowiązującej dla poszczególnych państw (np. w przypadku podróży do Włoch - 42 EUR, do Hiszpanii 48 EUR, do Indii 42 USD).
Uwaga! Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej opracowało projekt rozporządzenia, który podwyższa wysokość diet za podróż krajową do 30 zł za dobę. Projekt ma wejść w życie 1 stycznia 2013 r.
Katarzyna Rola-Stężycka