Europejski Nakaz Zapłaty
Postępowanie w sprawie Europejskiego Nakazu Zapłaty ustanowione zostało przez Parlament Europejski i Radę UE rozporządzeniem nr 1896/2006. Głównym celem wprowadzenia ENZ było przyspieszenie i uproszczenie odzyskiwania bezspornych należności pieniężnych oraz zmniejszenie kosztów całej procedury. Po 6 latach funkcjonowania tej regulacji można powiedzieć, że w większej mierze zamiary te powiodły się. Przepisy unijne posiadają jeszcze wiele niedoskonałości a krajowe nie zawsze mają właściwe regulacje, jednak z pewnością procedura jest stosunkowo prosta i dostępna dla każdego. Jest to dodatkowy i fakultatywny środek dla wierzyciela, który zachowuje możliwość skorzystania z postępowania przewidzianego w prawie krajowym.
Jakich spraw dotyczy?
ENZ może być wydany we wszystkich transgranicznych sprawach cywilnych i handlowych, w tym dochodzonych ze stosunku pracy, za wyjątkiem:
• spraw skarbowych, celnych lub administracyjnych;
• roszczeń przeciwko państwu;
• spraw dotyczących praw majątkowych wynikających ze stosunków małżeńskich, testamentów i dziedziczenia;
• upadłości, likwidacji, układów związanych z niewypłacalnością spółek;
• zabezpieczenia społecznego;
• roszczeń wynikających z zobowiązań pozaumownych, chyba że są one przedmiotem umowy między stronami lub nastąpiło uznanie długu, lub dotyczą długów oznaczonych wynikających ze współwłasności mienia.
Główne założenie: prostsza procedura
Pozew sporządza się na gotowym druku „Pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty” (formularz A), który można pobrać ze strony internetowej. Sprawy te należą do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Pozew musi zawierać:
• oznaczenie stron;
• kwotę dochodzonego roszczenia wraz z odsetkami;
• uzasadnienie roszczenia;
• opis dowodów (dowodów nie trzeba dołączać do pozwu, wystarczy opisanie tych dowodów tzn. wskazanie rodzaju i daty powstania);
• okoliczności uzasadniające właściwość sądu (w przypadku umów lub roszczeń wynikających z umowy - przez sąd miejsca, gdzie zobowiązanie zostało wykonane albo miało być wykonane);
• uzasadnienie transgranicznego charakteru sprawy (czyli takiej, w której co najmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu rozpoznającego sprawę).
Sąd rozpatrujący sprawę bada czy są spełnione wymogi formalne pozwu i czy jest on uzasadniony. Postępowanie odbywa się na posiedzeniu niejawnym, czyli bez obecności stron.
W nakazie tym sąd wskazuje pozwanemu, że w określonym terminie ma zapłacić powodowi określoną kwotę pieniężną lub wnieść sprzeciw jeżeli nie uznaje roszczenia. Jeżeli pozwany zdecyduje się na wniesienie sprzeciwu, europejski nakaz zapłaty traci moc i sąd rozpozna wówczas sprawę we właściwym trybie.
Jeśli sprzeciw nie zostanie wniesiony, to sąd stwierdza wykonalność europejskiego nakazu. Wierzyciel ma wówczas możliwość prowadzenia egzekucji na terenie Unii Europejskiej bez potrzeby stwierdzania wykonalności nakazu w innych państwach członkowskich. Wystarczy, że kopia ENZ wraz z tłumaczeniem trafi do odpowiednich organów egzekucyjnych w państwie członkowskim, w którym nakaz ma być wykonany.
Jednolity system formularzy
W procedurze wszystkie czynności dokonuje się na standardowych formularzach obowiązujących w całej Unii:
• formularz A - pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty,
• formularz B - wezwanie powoda o uzupełnienia lub poprawienia pozwu o wydanie Europejskiego Nakazu Zapłaty,
• formularz C - propozycja zmiany pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty skierowana do powoda,
• formularz D - postanowienie o odrzuceniu pozwu o wydanie Europejskiego Nakazu Zapłaty,
• formularz E - postanowienie o wydaniu Europejskiego Nakazu Zapłaty,
• formularz F - sprzeciw od Europejskiego Nakazu Zapłaty,
• formularz G - stwierdzenie wykonalności.
Mniejsze koszty
Opłaty są analogiczne do rodzimych postępowań. Pozew w sprawie o wydanie ENZ podlega więc opłacie sądowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, nie niższej jednak niż 30 zł i nie wyższej niż 100 000 zł, przy czym sąd z urzędu zwraca trzy czwarte uiszczonej opłaty od pozwu, jeżeli ENZ uprawomocni się. Pozew o wydanie ENZ może przygotować każdy. Nie ma przymusu adwokackiego, nie ma także potrzeby zwracać się o zagraniczną pomoc prawną. Ma to znaczący wpływ na zmniejszenie kosztów dochodzenia roszczeń.. Należy jednak zaznaczyć, że trudno sobie wyobrazić skuteczne dochodzenie roszczenia przez przeciętnego powoda bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Postępowania te mimo wszystko są skomplikowane, jeśli chodzi np. o ustalenie właściwego sądu do rozpatrzenia sprawy.
Doręczanie pism
Istotną sprawą jest kwestia doręczeń nakazów zapłaty. Doręczyć je można tylko zgodnie z przepisami prawa krajowego w którym ma doręczenie nastąpić. W związku z tym sąd wydający nakaz zapłaty musi dokładnie badać sposób doręczenia wydanego przez siebie orzeczenia. Rozporządzenie ustanawiające ENZ wymienia sposoby doręczeń, które mają gwarantować ich skuteczność. Co prawda regulacje te są dosyć wyczerpujące i niejako gwarantują pozwanemu prawo do obrony, jednak w praktyce okazuje się, że pisma procesowe trafiają do pozwanego, bądź uzyskują skutek doręczenia, dopiero po kilku miesiącach.