W Polsce dominują postępowania upadłościowe likwidacyjne (ok. 86% wszystkich upadłości ogłoszonych w 2011 r.). Raport odnosi się więc do tego typu postępowania upadłościowego. W upadłości likwidacyjnej to syndyk działa w imieniu i na rzecz upadłego. Przy czym upadły posiada wiele własnych uprawnień i obowiązków związanych z przebiegiem postępowania upadłościowego. Znaczna większość omawianych zagadnień ma również zastosowanie do postępowań upadłościowych układowych, przy czym wówczas obowiązki syndyka wykonuje najczęściej nadzorca sądowy lub zarządca.
1. Po co zgłaszać wierzytelność
Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym jest formą dochodzenia swoich praw przez wierzycieli, których dłużnicy okazali się niewypłacalni i sąd ogłosił ich upadłość. Zgłoszenie wierzytelności zastępuje złożenie pozwu o zapłatę przeciwko upadłemu. W większości przypadków, gdy wierzytelność wobec upadłego kontrahenta powstała przed dniem ogłoszenia upadłości, wniesienie pozwu o zapłatę przeciwko upadłemu nie jest prawnie możliwe i wierzyciel może dochodzić swoich praw wyłącznie poprzez zgłoszenie wierzytelności.
Skutkiem zgłoszenia wierzytelności jest ustalenie przez syndyka listy wierzytelności (art. 244 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze; dalej: upuin). Lista wierzytelności jest z punktu widzenia wierzycieli kluczowym dokumentem sporządzanym w trakcie postępowania upadłościowego. Zamieszczenie danej wierzytelności na liście jest dowodem istnienia wierzytelności (przynajmniej na potrzeby postępowania upadłościowego) oraz potwierdza uprawnienia przyznawane wierzycielom w postępowaniu upadłościowym. W większości przypadków wierzyciel musi dokonać zgłoszenia swojej wierzytelności, żeby jego wierzytelność znalazła się na liście wierzytelności (art. 236 upuin). Dotyczy to również sytuacji, gdy upadły nie kwestionuje istnienia wierzytelności danego wierzyciela i prawidłowo uwzględnił rozliczenia z danym wierzycielem w swoich księgach rachunkowych.
WAŻNE!
W większości przypadków wierzyciel musi dokonać zgłoszenia wierzytelności, aby uczestniczyć w podziale funduszy uzyskanych w wyniku likwidacji przedsiębiorstwa dłużnika.
Istnieje grupa wierzytelności, które są zamieszczane na liście wierzytelności z urzędu, tj. przez syndyka, bez obowiązku dokonania zgłoszenia wierzytelności przez wierzyciela (opisane szczegółowo w punkcie 2).
Zamieszczenie danej wierzytelności na liście wierzytelności jest niezbędne, by wierzyciel mógł:
a) mieć pełen dostęp do akt postępowania upadłościowego,
b) zaskarżać poszczególne czynności podejmowane w postępowaniu upadłościowym,
c) uczestniczyć w podziale funduszów masy upadłości,
d) głosować nad przyjęciem układu z wierzycielami - w przypadku upadłości układowej,
e) zgłosić wniosek o uchylenie układu.
Warto pamiętać, że sam fakt ogłoszenia upadłości nie powoduje przerwania biegu przedawnienia wierzytelności wobec upadłego. Dopiero dokonanie skutecznego zgłoszenia wierzytelności przerywa bieg przedawnienia roszczenia.
PRZYKŁAD
Wierzytelność z tytułu sprzedaży miała się przedawnić 15 lutego 2012 r. Dłużnik złożył wniosek o ogłoszenie swojej upadłości w listopadzie 2011 r., o czym wiedział ww. wierzyciel. Sąd ogłosił upadłość 10 lutego 2012 r., jednak postanowienie o ogłoszeniu upadłości zostało opublikowane w prasie dopiero 20 lutego 2012 r. Wierzyciel, by przerwać bieg przedawnienia swojej wierzytelności, musi ją zgłosić do 15 lutego 2012 r. bądź też do tego terminu wnieść pozew do sądu/złożyć wniosek o zawezwanie upadłego do próby ugodowej.
Postępowania sądowe czy to o zapłatę, czy to pojednawcze zainicjowane zawezwaniem do próby ugodowej zostaną umorzone po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.
WAŻNE!
Do przerwania biegu przedawnienia wierzytelności przysługującej wierzycielowi wobec upadłego konieczne jest dokonanie zgłoszenia wierzytelności.
2. Kto musi zgłosić wierzytelność
Wierzytelność w postępowaniu upadłościowym może zgłosić każdy wierzyciel upadłego, niezależnie od charakteru posiadanej wierzytelności.
Niektórzy wierzyciele są zwolnieni z obowiązku zgłoszenia wierzytelności (te wierzytelności są zamieszczane na liście wierzytelności z urzędu).
Więcej w Monitorze Księgowego - Zamów prenumeratę >>