Zasady ogólne polegają na opodatkowaniu dochodów z działalności gospodarczej według skali podatkowej. Jeżeli podatnik w danym roku opodatkowywał dochody z działalności gospodarczej według skali podatkowej, to nie musi składać oświadczenia do urzędu skarbowego o wyborze tej formy na kolejny rok. Oświadczenie należy złożyć, jeżeli podatnik w danym opodatkowywał dochody z działalności w inny sposób, a od kolejnego roku zamierza przejść na opodatkowanie według skali podatkowej. W takim przypadku podatnik musi złożyć do urzędu skarbowego oświadczenie o rezygnacji z dotychczasowej formy opodatkowania i wyborze opodatkowania według skali podatkowej. Oświadczenie należy złożyć w terminie do 20 stycznia roku podatkowego.
Atutem opodatkowania dochodów według skali podatkowej są:
• możliwość potrącania kosztów uzyskania przychodów,
• możliwość skorzystania z pełnego katalogu ulg podatkowych, m.in. z odliczenia od dochodu darowizn czy odliczenia od podatku ulgi rodzinnej,
• możliwość rozliczenia podatku wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Minusem jest opodatkowanie wyższych dochodów wysoką stawką podatkową (32%).
Tabela 2. Skala podatkowa w 2011 r.
Wspólne rozliczenie małżonków
Prawo do wspólnego rozliczenia mają małżonkowie:
• którzy podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
• których łączy wspólność majątkowa (wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami musi trwać cały rok podatkowy; nie dotyczy to rzecz jasna tych wyjątków, gdy małżonek ma prawo wspólnego rozliczenia mimo śmierci drugiego małżonka),
• którzy pozostają w związku małżeńskim co do zasady przez cały rok podatkowy,
• którzy złożą stosowny wniosek w zeznaniu podatkowym - małżonkowie mogą złożyć wspólne zeznanie roczne na wniosek jednego z nich. W praktyce oznacza to, że wspólne zeznanie podatkowe obojga małżonków może podpisać tylko jeden z małżonków.
Ze wspólnego opodatkowania może skorzystać również jeden małżonek, który:
• zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,
• pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.
Przy wspólnym opodatkowaniu podatek ustala się w podwójnej wysokości od połowy sumy dochodów obojga małżonków. Przed zsumowaniem dochodów małżonkowie dokonują odliczeń od dochodu określonych w art. 26 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 106, poz. 622; dalej „u.p.d.o.f.”). Ten sposób rozliczenia podatku rocznego ma zastosowanie tylko do dochodów rozliczanych według skali podatkowej. Ze wspólnego opodatkowania mogą skorzystać m.in. małżonkowie w sytuacji, w której jedno z nich nie osiągnęło żadnych dochodów lub ich wysokość nie powoduje powstania obowiązku podatkowego, zgodnie z zasadami opodatkowania według skali podatkowej. Właśnie w takich przypadkach wspólne opodatkowanie przynosi najbardziej wymierne korzyści. Efekt ten podatnicy osiągną również w przypadkach, gdy wspólne opodatkowanie pozwoli na wyłączenie części dochodu z wyższej stawki podatkowej, np. zamiast 32% dochód zostanie opodatkowany stawką 18%.
PRZYKŁAD
Małżonek prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, natomiast małżonka nie osiąga przychodów. Małżonkowie spełniają pozostałe warunki do wspólnego opodatkowania. Małżonek z działalności gospodarczej osiągnął dochód do opodatkowania wynoszący 70 000 zł. Dochód małżonki opodatkowany według skali wynosi 0 zł. Gdyby małżonek sam złożył zeznanie roczne, jego wyliczony podatek wyniósłby 12 044 zł. Przy wspólnym rozliczeniu podatek wyliczony wyniesie 11 488 zł = [(35 000 zł x 18%) - 556,02] x 2.
PRZYKŁAD
Mąż prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. Jego małżonka nie osiąga żadnych przychodów. Małżonkowie nie skorzystają ze wspólnego rozliczenia. Mąż rozliczy podatek liniowy w zeznaniu PIT-36L. Żona nie będzie składać zeznania rocznego. Załóżmy, że dochód roczny męża po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 177 000. zł. Wyliczony podatek liniowy wynosi 33 630 zł. Od podatku podatnik zamierza odliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne (zakładana kwota 2403,22 zł). Po wszystkich odliczeniach podatek liniowy wyniesie 31 227 zł po zaokrągleniu. Przy założeniu, że mąż wybrałby opodatkowanie na zasadach ogólnych i małżonkowie mogli złożyć wspólne rozliczenie podatkowe na formularzu PIT-36, podatek wyliczony według skali wyniósłby 31 580 zł. Po odliczeniu składki zdrowotnej męża podatek wyniósłby 29 177 zł po zaokrągleniu. W takim przypadku korzystniej jest wybrać opodatkowanie działalności gospodarczej według skali podatkowej.
Rozliczenie osoby samotnie wychowującej dzieci
Z wnioskiem o opodatkowanie jako osoba samotnie wychowująca dzieci mogą wystąpić osoby samotnie wychowujące:
• dzieci małoletnie,
• dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny, rentę socjalną,
• dzieci do ukończenia 25 lat, uczące się w szkołach, i uczelniach w Polsce oraz za granicą, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów opodatkowanych według skali lub o których mowa w art. 30b u.p.d.o.f., w łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.
Podatek w przypadku osób rozliczających się jako samotnie wychowujące dzieci jest określony w podwójnej wysokości od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci. Do dochodów tych nie dolicza się dochodów dzieci pełnoletnich. Efektem tego opodatkowania będzie zmniejszenie obciążenia podatkowego osoby samotnie wychowującej dzieci, w sposób podobny do wspólnego rozliczenia małżonków.
ZAPAMIĘTAJ
Osiąganie przez jednego z małżonków, osobę samotnie wychowującą dzieci lub samo dziecko przychodów z działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowanych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, podatku liniowego, czy też podatku tonażowego wyłącza prawo do rozliczenia dochodów tych osób wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Opracował PRZEMYSŁAW MAŃKO