Czy będzie on mógł korzystać ze szczególnych uprawnień wynikających z obowiązujących w Polsce ustaw tzw. konsumenckich? W jakich przypadkach polski konsument będzie mógł dochodzić swych praw zgodnie z polskimi przepisami? Gdzie powinien kierować ewentualne pozwy?
Polskiemu konsumentowi dokonującemu zakupu od przedsiębiorcy posiadającego siedzibę w innym kraju UE przysługiwać będą uprawnienia wynikające z polskich przepisów wyłącznie wtedy, jeżeli dla danej umowy prawem właściwym jest prawo polskie. W UE ustalenie prawa właściwego dla umowy sprzedaży konsumenckiej między stronami znajdującymi się w różnych państwa członkowskich Unii, następuje na podstawie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 593/2008 z 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (tzw. Rzym I).
Zagadnienie prawa właściwego dla umów konsumenckich reguluje art. 6 rozporządzenia, zgodnie z którym umowa zawarta przez konsumenta z przedsiębiorcą podlega prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu. Istnieje jednak jeden warunek - przedsiębiorca musi w jakikolwiek sposób kierować swoją działalność do państwa pobytu konsumenta, lub do kilku państw włącznie z tym państwem, a umowa wchodzi w zakres tej działalności.
Przykłady:
Konsument przy wykorzystaniu opcji „Kup Teraz” zakupił za pośrednictwem serwisu aukcyjnego Allegro od przedsiębiorcy posiadającego siedzibę we Francji replikę koszulki piłkarskiej drużyny „FC Barcelona”. W opisie aukcji sprzedawca poinformował o kosztach przesłania towaru do Polski. Otrzymana koszulka okazała się być za mała. Kupujący może odstąpić od umowy w ciągu 10 dni od otrzymania koszulki na podstawie ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
Polski konsument dokonał zakupu książki w niemieckim sklepie internetowym. Strona sklepu zawierała informacje na temat wysyłania towarów do państw UE, określając koszty transportu, również do Polski. Książka według opisu na stronie sklepu powinna posiadać twardą oprawę. Konsument otrzymał książkę w miękkiej oprawie. Będzie się on mógł domagać wymiany towaru na zgodny z umową na podstawie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z art. 2 rozporządzenia strony mogą samodzielnie dokonać wyboru prawa właściwego dla danej umowy. Wybór powinien wynikać jednoznacznie z postanowień zawartej umowy i nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu przez bezwzględnie obowiązujące przepisy kraju, w którym ma on miejsce zwykłego pobytu.
Jeśli natomiast sprzedawca nie kierują swojej działalności do Polski, i o ile strony samodzielnie nie dokonały wyboru prawa właściwego, ustalenie prawa właściwego następowało będzie na podstawie art. 4 rozporządzenia, który nie zapewnia szczególnej ochrony konsumentów. Odnośnie umów sprzedaży, wskazany przepis stanowi, że umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu, natomiast umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbyła się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić.
Przykład:
Konsument w drodze licytacji w niemieckim serwisie aukcyjnym zakupił używaną zmywarkę do naczyń. Sprzedawcą był przedsiębiorca nie kierujący działalności do Polski. Po otrzymaniu zmywarki okazało się, że nie funkcjonuje ona prawidłowo. Kupujący nie będzie mógł żądać naprawy zmywarki na podstawie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, ponieważ prawem właściwym będzie prawo niemieckie.
Jeżeli zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami ustalono, że dla umowy sprzedaży zawartej między konsumentem, a przedsiębiorcą działającym na terenie innego kraju, ale kierującym swą działalność do Polski prawem właściwym jest prawo polskie, to czy może on dochodzić wykonania przysługujących mu uprawnień przed sądem polskim?
Rozstrzygnięcie, który sąd będzie właściwy do rozpatrywania takiej sprawy w ramach UE, następuje na podstawie Rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (tzw. Bruksela I). Art. 16 rozporządzenia stanowi, że konsument może wytoczyć proces przedsiębiorcy albo przed sąd państwa, na którego terytorium posiada miejsce swego zamieszkania albo przed sąd państwa, na terytorium którego miejsce zamieszkania posiada przedsiębiorca.
Przykład:
Przedsiębiorca, działający na terenie Niemiec, nie wymienił zakupionej przez konsumenta z Polski książki na egzemplarz w twardej oprawie, którą ten odesłał z żądaniem otrzymania towaru zgodnego z opisem. Kupujący odstąpił więc od umowy i wezwał przedsiębiorcę do zwrotu poniesionych kosztów. Wobec braku uczynienia zadość roszczeniom konsumenta przez przedsiębiorcę, kupujący może wytoczyć powództwo o zapłatę przed sąd niemiecki albo polski.
Należy podkreślić, że ustalenie sądu właściwego dla danej sprawy następuje bez względu na ustalone prawo właściwe. Jeżeli w danej sprawie okazało się, że prawem właściwym będzie prawo inne niż polskie, to właściwy sąd polski będzie rozpatrywał sprawę w oparciu o przepisy obcego państwa.
Warto na koniec wspomnieć, że jedną z odmienności europejskich, polegającą na tym, iż spośród wszystkich krajów UE, tylko Dania i Wielka Brytania nie uczestniczyły w przyjęciu rozporządzenia Rzym I, a tym samym w tych krajach nie znajduje ono zastosowania. Oznacza to, że ustalając prawo właściwe dla transakcji internetowej, której jedną ze stron jest przedsiębiorca posiadający siedzibę na terenie tych dwóch państw, stosować należy Konwencję Rzymską z 19 czerwca 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, która w pozostałych państwach Unii Europejskiej, którą później a zastąpiło rozporządzenie Rzym I. Ustalenie właściwego sądu w takim przypadku, odbywać się będzie na podstawie przywołanego już rozporządzenia Bruksela I.
Katarzyna Zabłocka
aplikant radcowski
Bartosz Maciejewski
aplikant radcowski
Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.
Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze zarówno klientów indywidualnych jak i przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów działających w Internecie.
Katarzyna Zabłocka - aplikant radcowski, absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ukończyła Prawo i Europeistykę. Doświadczenie zawodowe zdobywała w kancelarii prawa oraz kancelarii radców prawnych. Specjalizuje się w prawie spółek handlowych, prawie administracyjnym i nieruchomości. Jej zainteresowania zawodowe koncentrują się ponadto na prawie zamówień publicznych i prawie samorządowym.
Bartosz Maciejewski - aplikant radcowski. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Podyplomowego Studium Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Specjalizuje się w prawie cywilnym materialnym i procesowym oraz prawie konsumenckim.