Minimalna płaca jest to bowiem wskaźnik wykorzystywany przy obliczaniu tych kar. Im wyższa jest więc płaca minimalna, tym wyższe kary grożą podatnikom za wykroczenia i przestępstwa skarbowe.
Rodzaj popełnionego czynu zabronionego
Podatnikom, którzy m.in. uchylają się od opodatkowania i nie deklarują swoich dochodów albo w zeznaniu wykazują tylko ich część, nie płacą podatków w terminie, wyłudzają zwroty VAT, grożą surowe sankcje karne skarbowe. Jeżeli dany czyn zostanie zakwalifikowany jako wykroczenie skarbowe, sprawca jest karany grzywną. Jeśli natomiast zostanie zakwalifikowany jako przestępstwo skarbowe, sprawca może być ukarany grzywną, ograniczeniem wolności oraz pozbawieniem wolności.
O tym, czy podatnik dopuszcza się przestępstwa czy wykroczenia skarbowego, decyduje tzw. próg ustawowy, czyli wartość uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku. Zgodnie z art. 53 § 3 Kodeksu karnego skarbowego (dalej: k.k.s.) próg ten wynosi pięciokrotną wartość minimalnego wynagrodzenia. W 2011 r. próg między wykroczeniem a przestępstwem skarbowym wynosi 6930 zł (w 2010 r. wynosił 6585 zł).
O tym, jaka będzie wysokość grzywny za dane przewinienie podatkowe, decyduje kilka czynników. Pierwszym z nich jest to, czy danemu sprawcy zarzuca się popełnienie przestępstwa czy wykroczenia skarbowego. Kolejnym czynnikiem jest kara, która musi być adekwatna do winy, z uwzględnieniem stopnia tzw. społecznej szkodliwości czynu. Trzecim czynnikiem jest sytuacja życiowa i finansowa sprawcy, która ma wpływ na wysokość grzywny.
Kara za przestępstwo skarbowe
Za przestępstwo skarbowe sąd wymierza karę grzywny w tzw. stawkach dziennych. Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość stawki dziennej (art. 23 § 1 k.k.s.). Najniższa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa 720. Oczywiście nie za każde przestępstwo skarbowe może być wymierzona grzywna 720 stawek dziennych. To przepisy k.k.s. decydują, ile maksymalnie stawek dziennych sąd może orzec za popełnienie danego przestępstwa. Sąd, ustalając stawkę dzienną, ma obowiązek wziąć pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe (art. 23 § 3 k.k.s.). Jednak stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia (czyli od 2011 r. jest to 46,20 zł), ani też przekraczać jej czterystukrotności (czyli od 2011 r. jest to 18 480 zł).
PRZYKŁAD
Sąd wymierzył sprawcy przestępstwa skarbowego liczbę 10 stawek dziennych według minimalnej stawki dziennej. W 2010 r. ustalona w ten sposób kara wyniosłaby 439 zł (10 x 43,90 zł). Natomiast w 2011 r. ustalona w ten sposób kara wyniesie 462 zł (10 x 46,20 zł).
Kara za wykroczenie skarbowe
W przypadku wykroczeń skarbowych karą jest grzywna określona kwotowo (art. 47 § 1 k.k.s.). Kara grzywny może być wymierzona w granicach od 1/10 (czyli od 2011 r. jest to 138,60 zł) do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (czyli od 2011 r. jest to 27 720 zł) - art. 48 § 1 k.k.s.
Większość spraw o wykroczenia skarbowe jest załatwiana w tzw. postępowaniach mandatowych. Sprawca może być w tym trybie ukarany, jeżeli zgodnie z art. 137 k.k.s. jego wina nie budzi wątpliwości, okoliczności popełnionego przez niego czynu są jasne, a on sam zgodził się przyjąć mandat karny. Mandatem karnym może być nałożona grzywna nieprzekraczająca podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (w 2011 r. mandat karny może maksymalnie wynieść 2772 zł).
Warto dodać, że również w przypadku kary za wykroczenie skarbowe wysokość kary powinna być ustalona z uwzględnieniem stosunków majątkowych i rodzinnych sprawcy oraz jego dochodów i możliwości zarobkowych (zgodnie z art. 47 § 4 k.k.s.).
Kary grzywny obowiązujące od 1 stycznia 2011 r.
• rozporządzenie Rady Ministrów z 5 października 2010 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2011 r. - Dz.U. Nr 194, poz. 1288
• ustawa z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 151, poz. 1013
Marta Wysocka-Fronczek
konsultant podatkowy