Według nowych rozwiązań, jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy pracownika. Ustawa z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, która przewiduje takie zmiany, czeka na podpis prezydenta.
Zgodnie z dotychczasowymi regulacjami w przypadku obliczania wymiarów czasu pracy w okresach rozliczeniowych każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin (art. 130 Kodeksu pracy). Zatem bez względu na to, czy u danego pracodawcy dniem wolnym wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia czasu pracy jest sobota, czy też każdy inny dzień od poniedziałku do piątku, wymiar czasu pracy tych pracowników będzie w poszczególnych miesiącach identyczny. Takie było również założenie przy wprowadzaniu tych przepisów do Kodeksu pracy w 2004 r. Po nowelizacji obowiązującej od 1 stycznia 2011 r. ponownie powrócimy do sposobu obliczania wymiarów czasu pracy sprzed 2004 r., który może powodować ustalenie różnych wymiarów dla pracowników w zależności od tego, jaki u danego pracodawcy dzień ustalono jako wolny z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy.
Zasady obliczania obowiązującego pracownika wymiaru czasu pracy począwszy od 2011 r. będą przedstawiały się następująco:
Okres rozliczeniowy - maj 2011 r.
Krok pierwszy
Mnożymy 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w tym okresie rozliczeniowym.
Zatem 40 godzin x 4 tygodnie = 160 godzin.
Krok drugi
Dodajemy do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku.
W naszym przykładzie dodamy 2 × 8 godzin (za 30 i 31 maja 2011 r.).
Łącznie 160 godzin + 16 godzin = 176 godzin.
Krok trzeci
Od otrzymanej liczby godzin odejmujemy 8 godzin z tytułu każdego święta, które przypada w okresie rozliczeniowym w innym dniu niż niedziela oraz w innym dniu niż dzień wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy.
W maju 2011 r. są dwa święta: 1 maja (niedziela) i 3 maja (wtorek). Święto 1 maja nie obniży wymiaru czasu pracy pracowników. Natomiast święto 3 maja (wtorek) będzie obniżało wymiar czasu pracy pracownika wtedy, gdy wtorek nie będzie dla pracownika dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy (patrz krok 4).
Krok czwarty (obowiązujący od 1 stycznia 2011 r.)
Jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.
W tym momencie będzie dochodziło do ustalania różnych wymiarów czasu pracy obowiązujących pracowników w zależności od tego, który dzień został ustalony dla pracowników jako wolny wynikający z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Jeżeli będzie to np. sobota, to wymiar czasu pracy pracowników w maju 2011 r. wyniesie 168 godzin, ponieważ obniży go święto, które przypada we wtorek 3 maja. Gdy będzie to wtorek, pracownicy przepracują 176 godzin w maju, gdyż święto 3 maja przypada w 2011 r. we wtorek, a zatem nie obniża wymiaru czasu pracy.
Tak ustalony przez pracodawcę wymiar czasu pracy powoduje, że pracownicy, których dzień wolny z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy przypadnie w święta, będą musieli w praktyce odpracowywać niejako dzień świąteczny. Ponadto nie tylko będą musieli pracować więcej, ale pomimo to otrzymają takie samo wynagrodzenie jak inni pracownicy, jeżeli zostało ono ustalone stawką miesięczną. W przypadku gdy pracownicy są wynagradzani stawką godzinową, otrzymają różne wynagrodzenie w zależności od wymiaru czasu pracy, który będzie ich obowiązywał. Z tego powodu przepisy mogą zostać uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją RP.
Ze względu na różne wymiary czasu pracy pracownicy pracujący w nocy będą otrzymywać różne wysokości dodatków za pracę w nocy. Przy ustalaniu tych dodatków bierzemy bowiem pod uwagę wymiar czasu pracy w danym miesiącu, w którym doszło do pracy nocnej. Różne wymiary czasu pracy wpłyną również na ustalenie dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia wymiaru średniotygodniowego. Wpływ na wysokość tych dodatków mają bowiem także wymiary czasu pracy w poszczególnych miesiącach.
Należy również pamiętać, że w związku z nowelizacją ustawy o dniach wolnych od pracy 6 stycznia każdego roku będzie obowiązywał zakaz pracy w placówkach handlowych. Zakaz ten dotyczy wszystkich pracowników w nich zatrudnionych, bez względu na rodzaj nawiązanej z nimi umowy o pracę (art. 1519a Kodeksu pracy). Zakaz nie dotyczy jednak właścicieli takich placówek, jak również osób zatrudnionych na podstawie np. umów cywilnoprawnych.
WAŻNE!
Po zmianie przepisów pracownicy zatrudnieni w placówkach handlowych nie będą mogli pracować 6 stycznia (święto Trzech Króli).
Od 2011 r. katalog świąt będących dniami wolnymi od pracy będzie wyznaczał 13 takich dni:
• 1 stycznia - Nowy Rok,
• 6 stycznia - Święto Trzech Króli,
• pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
• drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 1 maja - Święto Państwowe,
• 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• pierwszy dzień Zielonych Świątek,
• dzień Bożego Ciała,
• 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
• 1 listopada - Wszystkich Świętych,
• 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości,
• 25 grudnia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
• 26 grudnia - drugi dzień Bożego Narodzenia.
We wszystkich tych dniach placówki handlowe nie będą mogły powierzać pracy osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy.
• art. 130 i 1519a ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228
• art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy - Dz.U. Nr 4, poz. 28; ost.zm. Dz.U. z 1990 r. Nr 28, poz. 160
• art. 1 i 2 ustawy z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (ustawa do dnia oddania numeru do druku czekała na podpis Prezydenta)
Aleksander P. Kuźniar
specjalista w zakresie prawa pracy