Opieranie ochrony obiektu jedynie na pracownikach ochrony i osobach zatrudnionych przy pilnowaniu ma kilka wad. Natura ludzka jest ułomna, dlatego skuteczność ochrony jest ograniczona zasięgiem wzroku, słuchu czy stanu zdrowia oraz proporcjonalna do wiedzy i umiejętności posługiwania się techniką. Zależy też od podatności na korupcję. Próby zmniejszenia tych negatywnych cech - bez wspierania się techniką - prowadzą do wzrostu liczby zaangażowanych w ochronę osób.
System bezpieczeństwa
to zbiór zależnych od siebie oraz wzajemnie się uzupełniających elementów tworzących całość organizacyjną. Składa się z trzech podstawowych elementów występujących w trójkącie współzależności:
• działania organizacyjno-planistyczne,
• techniczne środki ochrony,
• fizyczne środki ochrony.
Ochrona osób i mienia w obiektach handlowych realizowana jest w formie:
1) bezpośredniej ochrony fizycznej:
• stałej lub doraźnej ochrony obiektów, obszarów, urządzeń i osób przez pracowników ochrony,
• stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych,
• na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych;
2) zabezpieczenia technicznego polegającego na:
• montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania,
• montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach ich zainstalowania.
Podstawowym zadaniem zabezpieczeń mechanicznych jest wydłużenie czasu uzyskania dostępu do chronionego obiektu, czyli maksymalnego opóźnienia prób pokonania zamków, kłódek itp. Natomiast rolą zabezpieczeń elektronicznych jest wykrywanie i sygnalizowanie zagrożeń, a tym samym uruchamianie interwencji. Ochronę fizyczną powinny wykonywać osoby posiadające odpowiednią wiedzę, przygotowanie, wyposażenie - mogące odeprzeć atak na chronione dobro.
Zadania pracowników ochrony
Świadczenie usług w zakresie ochrony osób i mienia normuje Ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia. W jej myśl podjęcie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji, określającej zakres i formy prowadzenia tych usług. Organem właściwym do udzielenia zgody, odmowy, ograniczenia zakresu świadczonych usług lub ich formy oraz cofania koncesji jest minister spraw wewnętrznych i administracji. Wykonywanie czynności określonych w punkcie pierwszym wymaga posiadania licencji pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia. Licencja pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia upoważnia ponadto do:
• opracowywania projektów zabezpieczenia technicznego,
• organizowania i kierowania zespołami pracowników zabezpieczenia technicznego.
Licencje wydaje, odmawia wydania, zawiesza i cofa w formie decyzji administracyjnej, jeżeli spełnione są warunki ustawy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby wnioskującej komendant wojewódzki policji.
Ustawodawca przyznał pracownikom ochrony posiadającym licencję pierwszego i drugiego stopnia szereg uprawnień, które dotyczą:
1) ustalania uprawnień do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych oraz legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości,
2) wezwania osób do opuszczenia obszaru lub obiektu w przypadku stwierdzenia braku odpowiednich uprawnień do przebywania na wskazanym terenie lub stwierdzeniu zakłócania porządku,
3) ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla chronionego mienia i niezwłocznego ich przekazania policji,
4) stosowania środków przymusu bezpośredniego w przypadku zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia ataku na pracownika ochrony,
5) użycia broni palnej w następujących przypadkach:
• odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony albo innej osoby,
• przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie może zagrozić życiu lub zdrowiu pracownika ochrony albo innej osoby,
• przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi ochrony,
• odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane osoby, wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne.
Wyżej wymienione środki przymusu bezpośredniego to:
• siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony,
• kajdanki,
• pałki obronne wielofunkcyjne,
• psy obronne,
• paralizatory elektryczne,
• broń gazowa i ręczne miotacze gazu.
Pracownik ochrony może stosować środki przymusu bezpośredniego odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wezwaniu do określonego zachowania. Przy wykonywaniu swoich czynności pracownik ochrony powinien kierować się wskazaniem, aby były one wykonane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, w stosunku do której zostały podjęte. Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.
Podsumowując, ochronę fizyczną powinny wykonywać osoby posiadające odpowiednią wiedzę, przygotowanie, wyposażenie - mogące odeprzeć atak na chronione dobro. Jeśli nie mamy własnych specjalistów, powinniśmy zwrócić się do podmiotów gospodarczych świadczących usługi w tym zakresie.
Firmy zewnętrzne
Każda firma, która oferuje omawiane usługi, musi mieć koncesję MSWiA. W koncesji określona jest nazwa firmy, osoby odpowiedzialne za jej prowadzenie, przedmiot działalności (ochrona osób, mienia lub usługi detektywistyczne), ewentualne ograniczenia prowadzonej działalności, podstawowe warunki wykonywania działalności, miejsce wykonywania działalności, termin ważności koncesji. Wynajmujący powinien dodatkowo zażądać referencji wystawionych przez innych klientów, którzy potwierdzą doświadczenie, uczciwość, terminowość i profesjonalizm w zakresie ochrony mienia i osób. To właśnie opinia innych klientów jest najbardziej wiarygodna. Trzeba poprosić również o imienną listę osób, które będą kierować organizacją ochrony naszego obiektu, opracowywać procedury zasad ochrony fizycznej i zabezpieczenia technicznego oraz bezpośrednio wykonywać zadania ochrony czy montażu i obsługi urządzeń zabezpieczających razem z aktualnymi zaświadczeniami o ich niekaralności. Istotne jest również przedstawienie aktualnych orzeczeń lekarskich o zdolności psychofizycznej pracowników ochrony do wykonywanej pracy.
Jeżeli pracownicy ochrony będą wykonywali zadania z bronią, należy żądać okazania pozwolenia na broń, wydanego przez Komendanta Wojewódzkiego Policji.
Klient przed zawarciem umowy powinien dokładnie przeanalizować, jakim uwarunkowaniom technicznym, funkcjonalnym i organizacyjnym podlega oferowana usługa - jest to podstawa prawidłowego odbioru i interpretacji sygnałów alarmowych, pozwala zorientować się, jak usługa będzie wykonywana w sytuacjach szczególnych, na przykład w przypadku dużej liczby zdarzeń alarmowych zgłaszanych jednocześnie z różnych obiektów, zakłócenia transmisji w łączach monitorujących, zakłócenia w łączności pomiędzy centrum operacyjnym a załogami interwencyjnymi itd.
Wybór agencji
Wielu handlowców decyduje się na monitorowanie chronionego obiektu tylko w określonych godzinach. Decydenci muszą również dokonać wyboru zestawu przesyłanych komunikatów. Jeśli już decydujemy się na to, że sygnał o włamaniu odbierany będzie przez kilka godzin, to przynajmniej sygnał napadu powinien być przyjmowany przez 24 godziny. Usługa monitoringu jest nierozerwalnie związana z reakcją na sygnały alarmowe i podejmowaną interwencją. Monitoring nie ma sensu, jeśli po odebraniu sygnału alarmu nie nastąpi interwencja.
Powszechnie uważa się, że jeśli interwencja nie zostanie podjęta w ciągu 5-7 minut od otrzymania sygnału, to jest zazwyczaj spóźniona. Czas dojazdu i czas podjęcia interwencji powinny być ujęte w umowie. Fakt, czy gwarantowany czas dojazdu patrolu jest realny, można łatwo ocenić. Zależy głównie od liczby załóg patrolowych na danym terenie oraz liczby i usytuowania chronionych obiektów. Jeśli jedna załoga patrolowa obsługuje zbyt rozległy teren czy też zbyt dużą liczbę obiektów, nie ma możliwości, żeby skutecznie interweniować w deklarowanym czasie. W dużych miastach istotnym problemem są też trudności komunikacyjne. Agencje ochrony radzą sobie z tym problemem, przesadzając załogi interwencyjne z samochodów na motocykle, co zwykle jest skutecznym rozwiązaniem.
Przed podjęciem współpracy trzeba zorientować się, jak wyposażona jest stacja monitorująca oraz załogi patrolowe, czy agencja jest ubezpieczona, czy są jakieś ograniczenia w dochodzeniu swoich praw. Podmioty działające w zakresie fizycznej i technicznej ochrony osób i mienia zrzesza i reprezentuje Polska Izba Ochrony Osób i Mienia. Wydaje ona również rekomendacje co do wiarygodności swoich członków oraz rzetelności i jakości świadczonych przez nich usług.
Po wnikliwej analizie i wyborze najlepszej dla danego obiektu handlowego oferty pozostaje sporządzić umowę cywilnoprawną. Określamy w niej powinności obu stron, a więc wysokość abonamentu z jednej strony, a zasady ochrony obiektu oraz odpowiedzialność za błędy systemu ochrony z drugiej.
podinsp. mgr Henryk Gabryelczyk
Wydział Prewencji Komenda Wojewódzkiej Policji w Poznaniu