Brak zadłużenia w ZUS dla działalności wielu firm ma kluczowe znaczenie. Posiadanie takiego zadłużenia powoduje na przykład, że nie mogą one skutecznie ubiegać się o zamówienia publiczne, czy też uzyskać kredytu bankowego. Z tych też względów istotne znaczenie ma wydawane przez ZUS zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek, do których poboru jest zobowiązany ZUS.
Wniosek o wydanie zaświadczenia
ZUS wydaje zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek firmom, które figurują w Centralnym Rejestrze Płatników Składek, do którego prowadzenia ZUS jest zobowiązany na mocy art. 33 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej ustawą systemową. Jeżeli zaś firma nie figuruje w Centralnym Rejestrze Płatników Składek, ZUS zamiast zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek wydaje jej zaświadczenie stwierdzające, że nie jest ona wpisana do tego Rejestru.
Płatnik składek przedkłada wniosek o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek w terenowej jednostce organizacyjnej właściwej ze względu na jego siedzibę. We wniosku niezbędne jest podanie danych identyfikacyjnych firmy (tj. nazwy, adresu, NIP, REGON itd.), a także określenie sposobu odebrania zaświadczenia (tj. osobiście lub za pośrednictwem poczty). Jakkolwiek nie jest to formularz obligatoryjny, można posłużyć się w tym zakresie opracowanym przez ZUS wzorem takiego wniosku oznaczonym symbolem ZUS S-72b, który jest dostępny na stronie internetowej ZUS: www.zus.pl. Przedmiotowy wniosek można złożyć osobiście, wysłać listem poleconym, a także złożyć go za pośrednictwem Elektronicznego Urzędu Podawczego, uruchomionego przez ZUS na stronie internetowej http://eup.zus.com.pl. Z tej ostatniej drogi złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek mogą jednak skorzystać wyłącznie te firmy, które dysponują bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Wydanie zaświadczenia przez ZUS
Zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek wydawane przez ZUS ma walor dokumentu urzędowego, czyli stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone. Stąd też omawiane zaświadczenie jest wydawane przez terenowe jednostki organizacyjne ZUS na drukach ścisłego zarachowania, posiadających stosowne zabezpieczenia (np. 2-literowy numer serii i 7-cyfrowy kolejny numer). Wydane przez ZUS zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek powinno posiadać indywidualny 18-znakowy numer, a ponadto powinno być opatrzone trzema pieczęciami (pieczęcią z godłem państwowym, pieczęcią terenowej jednostki organizacyjnej ZUS i pieczęcią służbową pracownika ZUS) oraz podpisem osoby upoważnionej do jego wydania. Autentyczność zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek, które zostało wydane przez ZUS po 3 kwietnia 2009 r., można bezpłatnie potwierdzić dzięki uruchomionej przez ZUS usłudze dostępnej na stronie internetowej http://ssl.zus.pl/zn/
Konto płatnika składek
Pomimo wyżej opisanych cech zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek należy pamiętać o tym, że przedmiotowe zaświadczenie stwierdza, iż na dzień jego wydania płatnik składek nie posiada zadłużenia w ZUS. Nie obejmuje więc okresu następującego po tym dniu. Zaświadczenie wystawiane jest na podstawie stanu konta płatnika składek. ZUS dla każdego płatnika składek prowadzi konto oznaczone numerem NIP, a gdy płatnik składek nie posiada numeru NIP, do czasu jego uzyskania - numerem REGON. Jeżeli nie posiada również tego numeru - numerem PESEL lub serią i numerem dowodu osobistego albo paszportu. Na tym koncie m.in. prowadzone są rozliczenia należnych składek, wypłacanych przez płatnika zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych podlegających zaliczeniu na poczet składek oraz innych składek pobieranych przez ZUS. Stan konta płatnika składek jest pochodną danych zawartych w prawidłowo wypełnionych i przekazanych przez płatnika składek do ZUS dokumentach rozliczeniowych, a także dokonanych przez niego wpłat składek, które zostały zidentyfikowane i zewidencjonowane na tymże koncie do tego dnia. Warto tu nadmienić, że brak możliwości zidentyfikowania wpłaty (np. na skutek błędnych danych identyfikacyjnych płatnika składek) nie obciąża ZUS (art. 47 ust. 7 ustawy systemowej).
Okoliczność, że płatnik składek korzysta z ulg w spłacie należności z tytułu składek (tj. odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek, rozłożenia należności z tytułu składek na raty), nie pozbawia go automatycznie możliwości otrzymania zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek. Taki płatnik składek może jednak otrzymać od ZUS omawiane zaświadczenie tylko wówczas, gdy wywiązuje się z zobowiązań przyjęty na mocy umowy zawartej z ZUS, tj. terminowo i w pełnej wysokości opłaca należności z tytułu składek. Trzeba jednak zaznaczyć, że okoliczność korzystania z takiej ulgi jest odnotowywana przez ZUS w wydawanym zaświadczeniu o niezaleganiu w opłacaniu składek.
Termin wydania zaświadczenia
ZUS powinien wydać płatnikowi składek zaświadczenie o niezaleganiu bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni, licząc od dnia złożenia wniosku. Jeżeli ZUS odmawia wydania płatnikowi składek takiego zaświadczenia (np. z uwagi na to, że w ocenie ZUS płatnik składek posiada zadłużenie), powinien w tym przedmiocie wydać decyzję, od której płatnikowi składek przysługuje odwołanie. Odwołanie wnosi się do właściwego sądu okręgowego - sądu ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem terenowej jednostki organizacyjnej, która wydała decyzję w terminie miesiąca od jej doręczenia. Odwołanie jest wolne od opłaty sądowej.
Piotr Kostrzewa
Podstawa prawna:
• art. 180, 217-219 Kodeksu postępowania administracyjnego,
• art. 4778 § 1, art. 4779 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego,
• art. 33 ust. 1 pkt 2 i 4, art. 45 ust. 1 pkt 2, art. 47 ust. 7, art. 83b ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).