Urlop szkoleniowy jest jednym z podstawowych świadczeń, które przysługują pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe. Nowe zasady udzielania urlopów szkoleniowych i innych świadczeń kształcącym się pracownikom wprowadziła do Kodeksu pracy w art. 1031-1036 ustawa z 20 maja 2010 r., która weszła w życie 16 lipca 2010 r.
Urlop szkoleniowy na nowych zasadach
Urlop szkoleniowy udzielany jest wyłącznie w celu przygotowania do egzaminów wymienionych w art. 1032 § 1 k.p.
Wymiar urlopu wynosi:
• 6 dni - dla pracownika przystępującego do egzaminu: eksternistycznego, maturalnego i potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
• 21 dni - w ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.
Przykład
Student I roku studiów prowadzonych w systemie zaocznym zatrudniony w przedsiębiorstwie handlowym poprosił o urlop szkoleniowy na sesję egzaminacyjną. Pracodawca może nie wyrazić zgody. Nowe przepisy nie przewidują urlopu szkoleniowego, który ma związek jedynie z egzaminami kończącymi naukę na danym roku studiów.
Za czas urlopu szkoleniowego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Urlopu szkoleniowego udziela się w dniach, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Poza urlopem szkoleniowym pracownik może liczyć na zwolnienie z całości lub z części dnia pracy, aby punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania (art. 1031 § 2 k.p.). Pracodawca może również spełnić na rzecz pracownika inne dodatkowe świadczenia, np. pokryć opłaty za kształcenie, przejazdy, podręczniki i zakwaterowanie (art. 1033 k.p.).
Skorzystanie z urlopu szkoleniowego może nastąpić w dwóch sytuacjach. W pierwszej zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika odbywa się z inicjatywy pracodawcy, w drugiej - za zgodą pracodawcy (art. 1031 § 1 k.p.). Z urlopu szkoleniowego nie może natomiast skorzystać pracownik, który podjął naukę wyłącznie we własnym zakresie, bez zgody pracodawcy. Pracownikowi zdobywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umiejętności na zasadach innych niż określone w art. 1031-1035 k.p. mogą być przyznane zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia oraz urlop bezpłatny (art. 1036 § 1 k.p.).
Urlop szkoleniowy i bezpłatny
Urlop szkoleniowy i urlop bezpłatny są podstawowymi uprawnieniami pracownika przewidzianymi w nowych przepisach. Jak już wspominaliśmy wyżej, tylko inicjatywa lub zgoda pracodawcy oznaczają, że pracownik nabywa prawo do urlopu szkoleniowego. Urlop bezpłatny może stanowić dobrowolną formę pomocy w uzupełnianiu wiedzy i umiejętności, które w ocenie pracodawcy nie wiążą się z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych.
O formie wsparcia dla uczącego się pracownika powinni decydować wspólnie pracodawca i zainteresowany pracownik w odrębnej umowie (art. 1034 § 1 k.p.) lub porozumieniu (art. 1036 k.p.). Należy przy tym zadbać o zawarcie umowy (porozumienia) w formie pisemnej oraz o zamieszczenie w ich treści postanowień precyzyjnie określających prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika w związku podejmowaną nauką, w tym tych związanych z przyznaniem urlopu szkoleniowego albo urlopu bezpłatnego. Wątpliwości co do tego, jakie uprawnienia przyznano pracownikowi, mogą mieć niebagatelny wpływ (także w wymiarze finansowym) na funkcjonowanie zakładu pracy.
Przykład
Pracownik zatrudniony w małym przedsiębiorstwie zamierza przystąpić do egzaminu maturalnego. Pracodawca oświadczył, że ze względu na sytuację finansową nie jest w stanie zapewnić pracownikowi płatnego urlopu szkoleniowego i zaproponował jedynie urlop bezpłatny. Porozumienie tej treści sporządzono na piśmie.
Pracodawca, stwierdzając, że np. kierunek studiów nie ma związku z profilem jego działalności, może odmówić pracownikowi jakiejkolwiek pomocy, w tym także urlopu bezpłatnego. Dzieje sie tak dlatego, że ustawodawca zaliczył urlop bezpłatny do dobrowolnych świadczeń.
Urlop szkoleniowy a urlop wypoczynkowy
Urlop wypoczynkowy udzielany jest w celu regeneracji sił pracownika. Urlop szkoleniowy ma zaś służyć nauce. Z tych dwóch oczywistych stwierdzeń wypływa wniosek, że oba urlopy są od siebie niezależne. Pracownik, który zawrze z pracodawcą umowę szkoleniową, będzie mógł skorzystać z obu urlopów. Dni wykorzystane na naukę nie pomniejszają liczby dni urlopu wypoczynkowego.
Przykład
Pracownik wykorzystał wszystkie dni urlopu, jakie przysługiwały mu w danym roku kalendarzowym, a następnie złożył wniosek o udzielenie mu dodatkowych 6 dni urlopu szkoleniowego. Prośba nie powinna spotkać się ze sprzeciwem ze strony pracodawcy, jeśli ten uprzednio skierował pracownika na szkolenie lub zgodził się, aby pracownik w takim szkoleniu uczestniczył.
Jeśli stron nie łączy ani umowa o szkolenie, ani porozumienie w sprawie ułatwienia pracownikowi kształcenia się we własnym zakresie, przygotowanie się do egzaminu mogłoby nastąpić w prywatnym czasie pracownika albo w ramach urlopu wypoczynkowego (jeżeli pracownik faktycznie wykorzystałby czas wypoczynku w ten sposób).
WAŻNE!
Pracodawcy powinni mieć na względzie, że o wyrażeniu lub niewyrażeniu zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika (z czym wiążą się świadczenia, takie jak urlop szkoleniowy) - decyduje ich zachowanie wobec pracownika.
Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny (art. 60 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).
Przykład
Pracownik z własnej inicjatywy, bez skierowania oraz bez zgody ze strony zatrudniającej go spółki, odbywał studia podyplomowe. W związku ze zbliżającym się egzaminem dyplomowym, złożył wniosek, w którym poprosił o udzielenie mu urlopu. We wniosku wskazał, że celem urlopu jest przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. Wniosek zyskał akceptację pracodawcy. Zgoda nie została obwarowana dodatkowymi zastrzeżeniami ani warunkami. W tej sytuacji podpisany przez obie strony wniosek powinien być zakwalifikowany jako umowa, określona w art. 1034 § 1 k.p. Urlop nie może być uznany za urlop wypoczynkowy, a tym samym nie powinien on pomniejszać liczby dni urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi w danym roku.
Anna Czajkowska
Podstawa prawna:
• art. 1031-1036 Kodeksu pracy,
• ustawa z 20 maja 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU nr 105, poz. 655).