Do niedawna pracodawcy, którzy zatrudniali kierowców transportu międzynarodowego i chcieli wysłać pracownika w podróż służbową, mieli problem z zapłatą za nią. Stało się tak z powodu wyroku Sądu Najwyższego z listopada 2008 r., w którym Sąd stwierdził, że „kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy nie jest w podróży służbowej w myśl regulacji Kodeksu pracy i w konsekwencji nie ma prawa do świadczeń wynikających z tego tytułu” (uchwała SN w składzie 7 sędziów z 19 listopada 2008 r., II PZP 11/08). W związku z tym wypłacanie diet w takich okolicznościach mogło narazić pracodawcę na zarzut obchodzenia przepisów o podatku dochodowym i składkach na ubezpieczenia społeczne.
Nowe przepisy
Obecnie wprowadzono jednak nowe regulacje, które niwelują ten problem. W kwietniu 2010 r. znowelizowano ustawę z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, zwaną dalej ustawą o czasie pracy kierowców, w której dodano m.in. definicję podróży służbowej. W związku z tym za taką podróż należy uznać każde zadanie służbowe, polegające na wykonywaniu - na polecenie pracodawcy - przewozu drogowego lub wyjazdu poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub jego oddział, w celu wykonania przewozu drogowego (art. 2 ust. 7 ustawy o czasie pracy kierowców). Definicja ta oznacza, że niezależnie od tego, jakie miejsce pracy widnieje w umowie kierowcy, za podróż służbową trzeba będzie uznać każdy wyjazd kierowcy poza miejscowość, w której znajduje się pracodawca lub jego oddział.
Po zmianie przepisów kierowcom należą się także diety na takich samych zasadach jak innym zatrudnionym na podstawie Kodeksu pracy pracownikom. W związku z tym pracodawca należący do sfery budżetowej musi stosować w tym zakresie obowiązujące rozporządzenia, a pracodawca prywatny może również przystać na obowiązujące regulacje lub wprowadzić własne, nie gorsze od powszechnie obowiązujących, zasady.
Rekompensata z tytułu podróży służbowych
Przyjmijmy, że pracodawca należy do sfery budżetowej lub nie wprowadził odmiennych regulacji.
W związku z tym pracownikowi-kierowcy za podróż służbową należy się zwrot kosztów:
• przejazdów,
• noclegów,
• ewentualnych dojazdów środkami komunikacji miejscowej,
• innych udokumentowanych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.
Dieta w podróży służbowej krajowej wynosi 23 zł za dobę podróży. Należność z tytułu diet oblicza się za czas od rozpoczęcia podróży (wyjazdu) do powrotu (przyjazdu) po wykonaniu zadania, w następujący sposób:
• jeżeli podróż trwa nie dłużej niż dobę i wynosi:
- od 8 do 12 godzin - przysługuje połowa diety,
- ponad 12 godzin - przysługuje dieta w pełnej wysokości,
• jeżeli podróż trwa dłużej niż dobę, za każdą dobę przysługuje dieta w pełnej wysokości, a za niepełną, ale rozpoczętą dobę:
- do 8 godzin - przysługuje połowa diety,
- ponad 8 godzin - przysługuje dieta w pełnej wysokości.
Natomiast dieta nie przysługuje:
• za czas delegowania do miejscowości pobytu stałego lub czasowego pracowni-ka oraz w przypadkach, o których mowa w § 8,
• jeżeli pracownikowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie.
Wysokość diet w przypadku podróży zagranicznej została określona w załączniku do rozporządzenia dotyczącego podróży zagranicznych.
WaŻne!
Dieta przysługuje w wysokości obowiązującej dla docelowego państwa podróży.
Za każdą dobę podróży przysługuje dieta w pełnej wysokości. Natomiast jeżeli podróż nie trwa całej doby, należy się tylko część tego świadczenia.
W związku z tym, jeżeli podróż służbowa trwa:
• do 8 godzin - przysługuje 1/3 diety,
• ponad 8 do 12 godzin - przysługuje 1/2 diety,
• ponad 12 godzin - przysługuje dieta w pełnej wysokości.
Niemniej jednak kierowcy, który otrzymuje za granicą bezpłatne całodzienne wyżywienie lub gdy wyżywienie opłacone jest w cenie karty okrętowej (promowej), przysługuje 25% diety.
Kierowcy, który otrzymuje za granicą częściowe wyżywienie, przysługuje odpowiednio na:
• śniadanie - 15% diety,
• obiad - 30% diety,
• kolację - 30% diety,
• inne wydatki - 25% diety.
WaŻne!
Pracownikowi, który otrzymuje za granicą ekwiwalent pieniężny na wyżywienie, dieta nie przysługuje. Jeżeli ekwiwalent jest niższy od diety, pracownikowi przysługuje wyrównanie do wysokości należnej diety.
Kolejna nowelizacja przepisów
Opisane powyżej zasady wkrótce ulegną zmianie. Przygotowywana jest nowelizacja przepisów, które mają zmienić zasady rozliczania podróży służbowych. Zgodnie z projektem wysokość diety krajowej ma wzrosnąć do 30 zł i ta kwota ma utrzymać się co najmniej do końca 2010 r. Bez zmian pozostaną natomiast zasady obliczania wysokości diety w zależności od długości podróży służbowej. Tak samo jak dotychczas w przypadku podróży krajowej zapewnienie całodziennego bezpłatnego wyżywienia pracownikowi będzie wykluczało obowiązek wypłaty diety. Niemniej jednak po wejściu w życie nowych przepisów dietę będzie można pomniejszyć w razie zapewnienia częściowego wyżywienia.
Natomiast w przypadku podróży zagranicznych planowana jest zmiana wysokości diet oraz limitów noclegowych dla przeważającej większości państw. W stosunku do niektórych krajów zmianie ulegną także waluty wypłaty diety - z dolarów na euro. Nie ulegną natomiast zmianie zasady ustalania wysokości diety w zależności od długości trwania podróży służbowej.
Julia Bartoszek
Podstawa prawna:
• art. 775 Kodeksu pracy,
• art. 2 ust. 7 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU nr 92, poz. 879 ze zm.),
• § 3-4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (DzU nr 236, poz. 1990 ze zm.),
• § 2, 4-5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (DzU nr 236, poz. 1991 ze zm.),
• uchwała SN w składzie 7 sędziów z 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08), OSNP 2009/13-14/166.