Niejednokrotnie absolwenci szkół mają problem ze znalezieniem odpowiedniej pracy, gdyż brakuje im umiejętności praktycznych. Pracodawcy zaś obawiają się zatrudniania osób niedoświadczonych. Naprzeciw potrzebom obu stron wychodzi ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich, określająca zasady odbywania tych praktyk. Jest to odrębna ustawa, której nie należy mylić z rozwiązaniami zawartymi w ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Praktyki na podstawie ustawy z lipca 2009 r. odbywają się bez udziału urzędu pracy.
Kto organizuje praktykę i kto może zostać praktykantem
Praktykę mogą organizować osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Mogą to być podmioty posiadające status pracodawcy albo niezatrudniające pracowników.
Przykład
Jan P. prowadzi działalność gospodarczą jako jednoosobowy podmiot w zakresie prowadzenia usług rachunkowych, co wiąże się z koniecznością wykonywania, oprócz prac merytorycznych, także dużej ilości prac czysto biurowych (kserowanie, odbieranie telefonów, wpinanie dokumentów, wysyłanie poczty itp.).
Pan Jan może zatem zdecydować się na przyjęcie praktykanta, który odciąży go w prostych pracach biurowych, zdobywając jednocześnie podstawowe doświadczenie w zakresie obsługi kserokopiarki, faksu, zasad wysyłania korespondencji czy archiwizowania dokumentacji.
Na podstawie ustawy z lipca 2009 r. praktykę odbywać mogą osoby, które ukończyły co najmniej gimnazjum i jednocześnie w dniu jej rozpoczęcia nie ukończyły 30 lat. Należy podkreślić, że praktyki mogą również odbywać te osoby, które ukończyły szkołę za granicą, jeżeli posiadane przez nich świadectwo uznane jest za równorzędne świadectwu ukończenia polskiego gimnazjum zgodnie z przepisami prawa oświatowego.
W zakresie odbywania praktyk wprowadzone zostały 2 ograniczenia:
• praktykant musi posiadać wykształcenie co najmniej gimnazjalne,
• w dniu rozpoczęcia praktyki, praktykant nie może mieć ukończonego 30. roku życia.
Przepisy nie stoją na przeszkodzie, aby osoba podejmująca praktykę posiadała już doświadczenie zdobyte w pracy u innego pracodawcy, gdzie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Praktykant nie ma obowiązku dokształcania się i kontynuowania nauki.
Praktykę mogą odbywać również osoby bezrobotne. Jeżeli będzie to jednak praktyka płatna, a świadczenie wypłacane przez przyjmującego praktykanta przekroczy kwotę 658,50 zł, osoba pobierająca z urzędu pracy zasiłek straci do niego prawo.
Czy płacić wynagrodzenie i składki ZUS
Praktyka stosownie do uzgodnień między stronami może być bezpłatna lub odpłatna. Jeżeli podmiot organizujący praktykę zdecyduje się na drugą formę (praktyka odpłatna), praktykant będzie otrzymywał świadczenie pieniężne z tego tytułu w wysokości ustalonej przez strony umowy. Nie jest to jednak wynagrodzenie za pracę, o którym mowa w przepisach Kodeksu pracy.
Maksymalna kwota miesięcznego świadczenia dla praktykanta nie może przekraczać dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2010 r. maksymalna kwota takiego świadczenia wynosi 2634 zł). W sytuacji gdy praktyka jest odpłatna, podmiot przyjmujący praktykanta nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Musi jedynie odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 18% uzyskanego przez praktykanta przychodu.
Czy do praktykantów stosujemy Kodeks pracy
Zasadniczo praktykant nie ma statusu pracownika, a więc Kodeks pracy nie ma zastosowania, poza wskazanymi w ustawie wyjątkami.
Do praktykantów mają zastosowanie jedynie przepisy k.p. dotyczące:
• równego traktowania,
• norm czasu pracy (norma czasu pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę w przeciętnie 5-dniowym i przeciętnie 40 godzinnym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym),
• tygodniowego limitu godzin nadliczbowych (tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowym i nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym),
• minimum 11-godzinnego odpoczynku dobowego i minimum 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego,
• 15-minutowej przerwy, wliczanej do czasu pracy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin,
• przepisów dotyczących pracy w porze nocnej.
Poza tym podmiot organizujący praktykę musi zapewnić praktykantowi bezpieczne i higieniczne warunki pracy na zasadach dotyczących pracowników.
Niezbędne elementy umowy zawieranej z praktykantem
Z praktykantem zawiera się umowę w formie pisemnej.
W umowie tej należy uregulować następujące kwestie:
• rodzaj pracy, w ramach której praktykant ma uzyskiwać doświadczenie i nabywać praktyczne umiejętności,
• okres odbywania praktyki,
• tygodniowy wymiar czasu pracy w ramach odbywanej praktyki,
a w przypadku, gdy praktyka będzie odpłatna - wysokość świadczenia pieniężnego, jakie będzie praktykantowi przysługiwało.
WaŻne!
Praktyka nie może dotyczyć prac zakwalifikowanych jako szczególnie niebezpieczne w wydanych na podstawie art. 23715 k.p. przepisach wykonawczych.
Długość trwania praktyki
Praktyka może trwać maksymalnie 3 miesiące, nawet gdy kolejne umowy zawierane są z tym samym podmiotem.
Przykład
Firma A zawarła umowę o praktykę, która odbywała się w lutym. Od kwietnia postanowiono zawrzeć z tym samym praktykantem kolejną umowę. Druga z tych umów będzie jednak mogła być zawarta maksymalnie na 2 miesiące, gdyż łącznie czas trwania praktyki nie może być dłuższy niż 3 miesiące.
Podmiot przyjmujący praktykanta może rozwiązać umowę o praktykę. Przepisy wprowadzają tu wymóg formy pisemnej. Termin jej ustania uzależniony jest od tego, czy jest to praktyka płatna, czy nieodpłatna.
W przypadku praktyk bezpłatnych, umowa może zostać rozwiązana w każdym czasie (bez zachowania okresu wypowiedzenia), a jeżeli jest to praktyka odpłatna, jej rozwiązanie wymaga 7-dniowego okresu wypowiedzenia.
Na zakończenie praktyki nie wystawia się świadectwa pracy. Jedynie na wniosek praktykanta podmiot przyjmujący na praktykę ma obowiązek wystawienia zaświadczenia o rodzaju wykonywanej pracy w ramach odbytej praktyki oraz o umiejętnościach, jakie w tym czasie praktykant nabył.
Beata Naróg
Podstawa prawna:
• ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwen- ckich (DzU nr 127, poz. 1052),
• art. 75 ust. 1 pkt 7 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.).