Zgłoszenie osoby ubezpieczonej, w tym osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego następuje niezależnie od złożenia wniosku EDG-1 (tj. wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej). Do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych trzeba zgłosić się w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej (daty rozpoczęcia działalności). W tym celu należy złożyć następujące formularze: ZUS ZUA - tj. zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, lub ZUS ZZA - tj. w przypadku zgłoszenia tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.
Należy jednak pamiętać, że od 1 marca 2010 r. płatnicy opłacający składki na własne ubezpieczenia nie muszą już samodzielnie wypełniać formularzy ubezpieczeniowych. Otóż pracownicy obsługujący klientów, w obecności przedsiębiorcy oraz na podstawie uzyskanych od niego informacji, utworzą za płatnika niezbędne formularze przy wspomaganiu oprogramowania KSI ZUS. Płatnik natomiast będzie zobowiązany przekazać do ZUS dokumenty ubezpieczeniowe w formie papierowej.
Podstawa wymiaru składek
Wśród składek na ubezpieczenia społeczne rozróżniamy składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność, tj.:
• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych; niewymienionych powyżej,
• twórców i artystów,
• osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a także osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• wspólników jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
• osób prowadzących niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty,
• osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność,
stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Kwotę prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłasza minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” do końca poprzedniego roku kalendarzowego, w drodze obwieszczenia.
W 2010 r. prognozowane przeciętne wynagrodzenie wynosi 3146 zł, a więc 60% z tej kwoty stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność i wynosi 1887,60 zł.
Podaną powyżej podstawę wymiaru składek stosuje się do ustalania składek należnych za okres od 1 stycznia 2010 r.
Na ubezpieczenia przedsiębiorca powinien odprowadzić kwotę:
• 368,45 zł (tj. 19,52%) na ubezpieczenie emerytalne,
• 113,26 zł (tj. 6%) na ubezpieczenia rentowe,
• 46,25 zł (tj. 2,45%) na ubezpieczenia chorobowe.
Należy jednak zaznaczyć, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, które:
• rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej nie wcześniej niż 25 sierpnia 2005 r.,
• nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności,
• nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, mogą skorzystać z preferencyjnych zasad opłacania składek.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób w 2010 r. stanowi zadeklarowana kwota, lecz nie niższa niż 395,10 zł, co stanowi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2010 r. (1317 zł).
W 2010 r. składka na ubezpieczenia społeczne ww. osób nie może być niższa niż:
• 77,12 zł (tj. 19,52% podsatwy wymiaru) na ubezpieczenie emerytalne,
• 23,71 zł (tj. 6% podstawy wymiaru; obowiązująca od 1 stycznia 2008 r.) na ubezpieczenia rentowe,
• 9,68 zł (tj. 2,45% podstawy wymiaru) na ubezpieczenie chorobowe.
Należy przy tym zaznaczyć, że kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2010 r. wynosi 94 380 zł.
Warto jednak pamiętać, że w sytuacji gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą jest objęta ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym z tytułu stosunku pracy, nie musi ona opłacać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, pod warunkiem że przychód osiągany na podstawie umowy o pracę jest nie niższy niż minimalne wynagrodzenie (1317 zł). Bez względu na powyższe przedsiębiorca jest jednak obowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP
Jeśli chodzi o ubezpieczenie zdrowotne, to podstawę wymiaru składki na to ubezpieczenie stanowi kwota zadeklarowana, jednak nie niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2009 r., włącznie z wypłatami z zysku. Ostatnie dane GUS wskazały, że wyniosło ono 3456,61 zł. A zatem podstawę wymiaru stanowi kwota nie niższa niż 2592,46 zł, a więc składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2010 r., począwszy od składek należnych od 1 stycznia 2010 r., nie może być niższa niż kwota 233,32 zł, która stanowi 9% podstawy wymiaru.
Natomiast przedsiębiorcy za zatrudnianych pracowników opłacają składki na FP, które w 2010 r. wynoszą 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Kolejna składka, do której zapłaty zobowiązany jest przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą za pracowników - to składka na FGŚP, która wynosi 0,10% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Termin opłacania składki
Osoby fizyczne opłacające składkę wyłącznie za siebie zobowiązane są do 10. dnia następnego miesiąca rozliczyć się i opłacić za dany miesiąc kalendarzowy składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na fundusze pozaubezpieczeniowe (Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych).
Monika Konwerska
Podstawa prawna:
• ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).