Jednym z elementów stosunku pracy jest wynagrodzenie, do którego wypłacania pracodawca zobowiązuje się, zatrudniając pracownika (art. 22 § 1 k.p.). Wynagrodzenie zasadnicze określone w umowie o pracę nazywa się wynagrodzeniem brutto. Nie jest to jednak wynagrodzenie, które pracownik otrzyma pod koniec miesiąca. Jest ono pomniejszane o składki na ubezpieczenia społeczne, składkę na ubezpieczenie zdrowotne i podatek dochodowy. Wynagrodzenie, które pracownik dostanie do wypłaty po odjęciu różnych potrąceń, nazywa się wynagrodzeniem netto.
Pracownik podejmujący swoją pierwszą pracę powinien wiedzieć, że negocjując z przyszłym pracodawcą wysokość wynagrodzenia, ten podając określoną kwotę mówi o wynagrodzeniu brutto, czyli wynagrodzeniu, od którego będzie zobowiązany potrącić obowiązkowe składki i zaliczkę na podatek dochodowy. Dlatego, aby uniknąć zaskoczenia w dniu wypłaty wynagrodzenia, warto wiedzieć, jakim obciążeniom podlega wynagrodzenie brutto. Mając tę wiedzę, pracownik będzie mógł sam obliczyć swoje wynagrodzenie i podczas rozmów o pracę będzie miał świadomość, o jakich kwotach rozmawia z potencjalnym pracodawcą.
Przykład
Absolwent studiów wyższych podjął swoją pierwszą pracę. W umowie o pracę jego wynagrodzenie zostało określone na kwotę 2500 zł i spodziewał się, że tyle właśnie otrzyma po miesiącu pracy. Wiedział wprawdzie, że pracownik musi płacić składki i podatki, ale spodziewał się, że kwota z umowy o pracę to kwota już po ich potrąceniu. Jednak pod koniec miesiąca na jego konto bankowe wpłynęła po potrąceniu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy kwota 1808,10 zł.
Potrącenia z wynagrodzenia brutto
Z wynagrodzenia brutto pracodawca potrąca następujące składki i zaliczki:
• składki na ubezpieczenia społeczne,
• składkę na ubezpieczenie zdrowotne,
• zaliczkę na podatek dochodowy.
Składki na ubezpieczenia społeczne potrącane są z wynagrodzenia pracownika w następującej wysokości:
• 9,76% na ubezpieczenie emerytalne,
• 1,5% na ubezpieczenie rentowe,
• 2,45% na ubezpieczenie chorobowe.
Kwota wynagrodzenia brutto jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2009 r. wynosiła 9% podstawy wymiaru, tyle samo będzie wynosić w 2010 r., z czego odliczamy od podatku 7,75%. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustala się, odejmując od wynagrodzenia brutto kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe.
Z wynagrodzenia brutto (po odjęciu składek na ubezpieczenia społeczne i kwoty stanowiącej koszty uzyskania przychodu) pracodawca oblicza zaliczkę na podatek dochodowy (podstawa opodatkowania x 18%). Zaliczkę do urzędu skarbowego pracodawca odprowadza, odejmując od zaliczki na podatek dochodowy składkę na ubezpieczenie zdrowotne podlegającą odliczeniu oraz kwotę zmniejszającą podatek.
Przykłady
Wynagrodzenie brutto pracownika zatrudnionego od lipca 2009 r. w firmie komputerowej wynosi 4500 zł. W styczniu 2010 r. nie przewidziano żadnych podwyżek. W związku z tym, że mimo zapowiedzi nie uległa podwyżce składka na ubezpieczenie zdrowotne i na tym samym poziomie co w 2009 r. pozostają koszty uzyskania przychodów oraz kwota zmniejszająca podatek, wysokość wynagrodzenia netto pracownika nie zmieni się w porównaniu do grudnia 2009 r.
Kwota 4500 zł jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:
• składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne 9,76% - 439,20 zł, rentowe 1,5% - 67,50 zł i chorobowe 2,45% - 110,25 zł) = 616,95 zł,
• podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne: 4500 zł - 616,95 zł = 3883,05 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne: 9% x 3883,05 zł = 349,47 zł; 7,75% x 3883,05 zł = 300,94 zł,
• koszty uzyskania przychodu w stałej wysokości: 111,25 zł,
w podstawa opodatkowania: 4500 zł - 616,95 zł - 111,25 zł = 3771,80 zł = po zaokrągleniu 3772 zł,
• zaliczka na podatek dochodowy: 3772 zł x 18% = 678,96 zł,
• kwota zmniejszająca podatek: 46,33 zł,
• podatek potrącony: 632,63 zł,
• zaliczka do urzędu skarbowego: 678,96 zł - 300,94 zł - 46,33 zł = 331,69 zł = po zaokrągleniu 332 zł.
Pracownik otrzyma wynagrodzenie netto w wysokości: 3201,58 zł:
4500 zł - 1298,42 zł (616,95 zł + 349,47 zł + 332 zł) = 3201,58 zł.
***
Pracownik otrzymuje wynagrodzenie minimalne. Od 1 stycznia 2010 r. wynagrodzenie to zostało podwyższone do kwoty 1317 zł brutto. Kwota 1317 zł jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:
• składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne 9,76% - 128,54 zł, rentowe 1,5% - 19,76 zł i chorobowe 2,45% - 32,27 zł) - 180,57zł,
• podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia zdrowotne: 1317 zł - 180,57 zł = 1136,43 zł,
• składka na ubezpieczenie zdrowotne: 9% x 1136,43 zł = 102,28 zł; 7,75% x 1136,43 zł = 88,07 zł,
• koszty uzyskania przychodu w stałej wysokości: 111,25 zł,
• podstawa opodatkowania: 1317 zł - 180,57 zł - 111,25 zł = 1025,18 zł = po zaokrągleniu 1026 zł,
• zaliczka na podatek dochodowy: 1026 zł x 18% = 184,68 zł,
• kwota zmniejszająca podatek: 46,33 zł,
• podatek potrącony: 138,35zł,
• zaliczka do urzędu skarbowego: 184,68 zł - 88,07 zł - 46,33 zł = 50,28 zł = po zaokrągleniu 50 zł.
Pracownik otrzyma wynagrodzenie netto w wysokości: 984,15 zł,
1317 zł - 332,85 zł (180,57 zł + 102,28 zł + 50 zł) = 984,15 zł.
Joanna Pysiewicz-Jężak
Podstawa prawna:
• art. 22 § 1 Kodeksu pracy,
• art. 16, 22 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585).