W wyniku nowelizacji przepisów nie zmieniły się ogólne zasady organizacji stażów dla bezrobotnych, tj. pozostaje to w kompetencjach starostów. Nadal stażysta nie jest pracownikiem organizatora stażu, a organizator stażu nie wypłaca stażyście jakiegokolwiek wynagrodzenia. Stażysta jest zatrudniany przez starostę i otrzymuje stypendium, które od 1 czerwca br. wynosi 791 zł. Stypendium w takiej wysokości otrzymują stażyści, którzy rozpoczęli staż i uzyskali prawo do tego świadczenia od 1 lutego br. Stażyści, którzy rozpoczęli staż wcześniej, otrzymują stypendium w wysokości 120% zasiłku dla bezrobotnych (obecnie 690 zł).Stypendium wypłaca starosta kierujący stażystę do pracy. Pracodawca nie ponosi również kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, które są opłacane przez starostę.
Jedna z najważniejszych zmian, wprowadzona w wyniku omawianej nowelizacji, dotyczy osób, które mogą być organizatorem stażu z urzędu pracy. Dotychczas organizatorem stażu mógł być jedynie pracodawca. Zgodnie z nowymi przepisami, organizatorem stażu może być także podmiot niebędący pracodawcą, czyli osoba niezatrudniająca pracowników.
Nowe przepisy dotyczące odbywania stażu z urzędu pracy stosuje się wyłącznie do umów o organizację stażu dla bezrobotnego zawartych od 17 września 2009 r. Umowy o organizację stażu zawarte przed tym dniem są realizowane na dotychczasowych warunkach.
Ograniczenia w zatrudnianiu stażystów
W celu zminimalizowania zjawisk patologicznych, aby bezrobotni na stażu nie zastępowali w praktyce pracowników, w wyniku omawianej nowelizacji wprowadzono wiele ograniczeń dotyczących zatrudniania stażystów. Polegają one na tym, że:
• maksymalna liczba bezrobotnych stażystów, jaka może odbywać jednocześnie staż u danego organizatora stażu, nie może przekraczać liczby pracowników zatrudnionych u tego organizatora stażu w dniu składania przez niego wniosku o zawarcie umowy o zorganizowanie stażu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (dotyczy to tylko organizatora stażu, który jest pracodawcą),
• organizator stażu, który nie jest pracodawcą, może przyjąć na staż maksymalnie jednego stażystę,
• bezrobotny nie może ponownie odbyć stażu u tego samego organizatora na tym samym stanowisku pracy, na którym ten bezrobotny wcześniej odbywał staż lub przygotowanie zawodowe,
• wyznaczając opiekuna stażu organizator musi pamiętać, że taki opiekun może sprawować opiekę maksymalnie nad 3 bezrobotnymi stażystami.
Czas pracy stażystów
Dotychczas nie było żadnych ustawowych regulacji dotyczących czasu pracy stażystów. Oznaczało to, że stażystów nie obowiązywały dobowe czy średniotygodniowe normy czasu pracy. Zagadnienia te mogły być ewentualnie uregulowane w umowie o organizację stażu. Sytuacja taka mogła prowadzić do nadużyć polegających na zlecaniu stażystom pracy np. wyłącznie w weekendy lub codziennie przez np. 10 godzin.
Nowe przepisy wprowadzają w tym zakresie istotne zmiany. Otóż obecnie:
• czas pracy stażysty nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo,
• czas pracy stażysty będącego osobą niepełnosprawną, zaliczoną do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo,
• nie może odbywać stażu w niedziele i święta, w porze nocnej, w systemie pracy zmianowej, chyba że starosta wyrazi zgodę na taką pracę i charakter pracy w danym zawodzie wymaga takiego rozkładu czasu pracy,
• stażysta nie może wykonywać swoich obowiązków w nadgodzinach,
• stażyście przysługuje prawo do okresów odpoczynku na zasadach przewidzianych dla pracowników.
PRZYKŁAD
Stażysta został skierowany do pracy w lakierni zakładu produkującego grzejniki. W związku z sezonowością produkcji, w październiku 2009 r. wszyscy pracownicy lakierni zostali zobowiązani do pracy w godzinach nadliczbowych. Pracodawca zobowiązał również stażystę do pracy w nadgodzinach, na co on wyraził zgodę. Postępowanie pracodawcy jest nieprawidłowe. Stażysta nie może pracować w nadgodzinach, nawet jeżeli wyraża na to zgodę. Zakaz pracy stażysty w godzinach nadliczbowych nie może zostać uchylony nawet przez zgodę starosty.
Dodatkowe informacje dla stażysty
Nowe przepisy nakładają na organizatorów stażu obowiązek przekazywania nowych, dotychczas niewymaganych informacji bądź wykonywania nowych obowiązków związanych z korzystaniem z pracy stażysty, takich jak:
• obowiązek podania we wniosku o organizację stażu liczby pracowników w przeliczeniu na pełny etat,
• obowiązek dostarczenia staroście listy obecności podpisanej przez bezrobotnego - w terminie 5 dni po zakończeniu każdego miesiąca stażu,
• obowiązek wskazania miejsca odbywania stażu (w umowie zawieranej ze starostą),
• obowiązek załączenia programu stażu (do umowy zawieranej ze starostą).
Zakończenie stażu przed terminem
Dotychczas staż mógł ulec wcześniejszemu zakończeniu, jeżeli:
• organizator stażu nie realizował programu stażu lub nie dotrzymywał warunków jego odbywania - na wniosek stażysty lub starosty z urzędu,
• stażysta podczas więcej niż jednego dnia stażu nie usprawiedliwił swojej nieobecności w pracy - na wniosek organizatora stażu lub starosty z urzędu,
• stażysta naruszył podstawowe obowiązki określone w regulaminie pracy, w szczególności stawił się do odbycia stażu w stanie wskazującym na spożycie alkoholu, narkotyków lub środków psychotropowych lub spożywał w miejscu pracy alkohol, narkotyki lub środki psychotropowe - na wniosek organizatora stażu lub starosty z urzędu.
W nowych przepisach dodano możliwość zakończenia stażu przed upływem ustalonego terminu na wniosek organizatora stażu lub z urzędu również w sytuacji, gdy wskutek usprawiedliwionej nieobecności stażysty zrealizowanie programu stażu nie jest możliwe.
Największe różnice między dotychczasowymi a nowymi przepisami dotyczącymi odbywania stażu z urzędu pracy
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
PRZYKŁAD
Stażysta po skierowaniu na staż w charakterze osoby wprowadzającej dane statystyczne do systemu informatycznego podczas uprawiania sportu złamał kciuki obu rąk. Kontuzja nie jest groźna, jednak stażysta przez 3 miesiące nie będzie mógł pisać na komputerze. Stażysta nie chce sam zrezygnować ze stażu. W dotychczas obowiązującym stanie prawnym zakończenie stażu przed upływem terminu w takim przypadku nie było możliwe. Teraz jest to dopuszczalne (zakończenie stażu na wniosek organizatora lub z urzędu przez starostę z przyczyn obiektywnych uniemożliwiających zrealizowanie programu stażu).
• rozporządzenie z 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (DzU nr 142, poz. 1160),
• rozporządzenie z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu oraz przygotowania zawodowego w miejscu pracy (DzU nr 185, poz. 1912 ze zm.),
• art. 22, art. 29 pkt 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU z 2009 r. nr 6, poz. 33),
• art. 53 ust. 6, ust. 9 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.).
Maurycy Organa
radca prawny