Urlopu wypoczynkowego udziela się wyłącznie w dni robocze. Nie można go udzielić w dni, które są dla pracownika dniami wolnymi od pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Przepisy prawa pracy wprowadzają przy ustalaniu wymiaru urlopu danego pracownika następujące zasady:
• urlopu udziela się nie tylko w dniach, ale i w godzinach odpowiadających dobowemu wymiarowi czasu pracy danego pracownika, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
• urlopu udziela się w dni pracy danego pracownika, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Obecnie nie funkcjonuje pojęcie dni roboczych, co oznacza, że nie ma żadnych przeciwwskazań do udzielenia pracownikowi urlopu także w niedzielę lub święto, jeżeli są to dla tego pracownika dni robocze zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy,
• w przypadku gdy pracownika obowiązuje inna dobowa norma czasu pracy, urlopu udziela się w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w dniu roboczym danego pracownika, np.:
- 7 godzin 35 minut lub 5 godzin - niektórzy pracownicy zakładów opieki zdrowotnej,
- 7 godzin - osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
• udzielenie urlopu na część dnia roboczego może nastąpić tylko wtedy, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar pracy pracownika w dniu, w którym ma zamiar skorzystać z urlopu.
Godzinowy wymiar urlopu
Dla pracowników zatrudnionych w podstawowym systemie czasu pracy i w pełnym jego wymiarze urlop wypoczynkowy będzie udzielany w dniach pracy, przy założeniu, że każdy 8-godzinny dzień pracy odpowiada jednemu dniowi urlopu wypoczynkowego. W takim przypadku dzień urlopowy pokrywa się z dniem roboczym - obydwa mają po 8 godzin.
Przy udzielaniu urlopu w dni robocze dla danego pracownika wymiar tego urlopu musi odpowiadać dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w dniu, na który urlop ma być udzielony. Urlop powinien więc być udzielany np. w wymiarze 10 godzin, jeżeli dzień, w którym pracownik ma korzystać z urlopu jest jego 10-godzinnym dniem pracy. W takich przypadkach przy udzielaniu urlopu wymiar urlopu określony w dniach powinien być zamieniony na godziny (1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom), aby można było dokonać rozliczenia, jakim wymiarem urlopu dysponuje pracownik po wykorzystaniu tylko jego części. Dlatego udzielanie urlopu w wymiarze godzinowym będzie mieć zasadnicze znaczenie dla pracowników zatrudnionych np. w systemie równoważnych norm czasu pracy, w którym pracownik jednego dnia świadczy pracę dłużej niż norma podstawowa, w inne dni z kolei pracuje krócej od normy podstawowej i następnie w skali tygodnia czas ten bilansuje się tak, aby nie przekraczał przeciętnie 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Urlop na część dnia roboczego
Istnieje możliwość udzielenia urlopu w dniu roboczym pracownika w wymiarze niższym niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w takim dniu. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy część urlopu pozostała pracownikowi do wykorzystania nie odpowiada pełnemu wymiarowi czasu pracy pracownika w dniu, w którym miałby on korzystać z urlopu; wówczas urlop jest udzielany tylko na część dnia pracy.
Pracownicy niepełnoetatowi
W obecnym stanie prawnym w takiej samej sytuacji jest pracownik wykonujący pracę codziennie w mniejszej liczbie godzin niż podstawowa norma czasu pracy oraz pracownik wykonujący pracę tylko w niektóre dni tygodnia.
W obu przypadkach wymiar urlopu wypoczynkowego ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, biorąc za podstawę urlopu 20 lub 26 dni w zależności od stażu pracy danego pracownika.
Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu 20 lub 26 dni, przy czym niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Przykład
Urlop wypoczynkowy w różnych wymiarach czasu pracy:
pracownik zatrudniony na 1/5 etatu:
1/5 × 20 dni = 4 dni (4 dni × 8 godz. = 32 godz.),
1/5 × 26 dni = 6 dni (6 dni × 8 godz. = 48 godz.);
pracownik zatrudniony na 1/4 etatu:
1/4 × 20 dni = 5 dni (5 dni × 8 godz. = 40 godz.),
1/4 × 26 dni = 7 dni (7 dni × 8 godz. = 56 godz.);
pracownik zatrudniony na 1/3 etatu:
1/3 × 20 dni = 7 dni (7 dni × 8 godz. = 56 godz.),
1/3 × 26 dni = 9 dni (9 dni × 8 godz. = 72 godz.);
pracownik zatrudniony na 1/2 etatu:
1/2 × 20 dni = 10 dni (10 dni × 8 godz. = 80 godz.),
1/2 × 26 dni = 13 dni (13 dni × 8 godz. = 104 godz.);
pracownik zatrudniony na 3/4 etatu:
3/4 × 20 dni = 15 dni (15 dni × 8 godz. = 120 godz.),
3/4 × 26 dni = 20 dni (20 dni × 8 godz. = 160 godz.).
Zaokrąglanie wymiaru urlopowego
Ustalenie wymiaru urlopu proporcjonalnie do czasu pracy zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy może dać wynik ułamkowy. Wówczas niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia, np. 1/3 × 20 dni = 6,66 dnia, co po zaokrągleniu w górę daje wynik 7 dni. Należy jednak pamiętać, że dokonując zaokrąglenia w górę do pełnego dnia, wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć ogólnego wymiaru urlopu wypoczynkowego, czyli 20 lub 26 dni.
Przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy ma zastosowanie ogólna zasada polegająca na udzielaniu urlopu na dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy. Dniami pracy nie będą natomiast dni wole od pracy wynikające z konieczności zrekompensowania wydłużonej pracy w inne dni w systemie pracy w równoważnych normach.
Rozliczanie urlopu
Urlopu należy udzielać w dniach, ale rozlicza się go w godzinach. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Oznacza to, że przysługujący pracownikowi ogólny wymiar urlopu w roku kalendarzowym wyraża się dla potrzeb jego udzielania w godzinach pracy.
Jeśli pracownik zatrudniony na część etatu zgodnie z obowiązującym go harmonogramem świadczy pracę przez 5 dni w tygodniu, w zmniejszonej w stosunku do normy podstawowej, dobowej normie czasu pracy, to urlopu wypoczynkowego udziela mu się na dni, które są dla niego dniami pracy, a jeden dzień urlopu takiego pracownika odpowiada dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.
Katarzyna Piecyk
Podstawa prawna:
• art. 154, art. 1542 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).