Inne są zasady ustalania właściwości urzędu, gdy podatnik prowadzi działalność w kilku miejscach, dla których właściwe są różne urzędy, lub gdy ze względu na rozmiar działalności powinien się rozliczać w dużym urzędzie. Te szczególne przypadki omówimy w niniejszym opracowaniu. Zostaną również przedstawione sytuacje związane ze zmianą właściwości miejscowej urzędu skarbowego. Omówimy, jak należy rozliczać VAT w czasie zmiany urzędu skarbowego w trakcie roku czy miesiąca.
Zmiana miejsca zamieszkania
Zmiana miejsca zamieszkania podatnika, który prowadzi działalność jako osoba fizyczna, nie wpływa na właściwość urzędu skarbowego w rozliczeniach VAT, jeżeli miejsce wykonywania czynności opodatkowanych nie uległo zmianie i jest to jedyne miejsce wykonywania działalności.
PRZYKŁAD
Andrzej Malinowski jest czynnym podatnikiem VAT. Prowadzi działalność gospodarczą jako osoba fizyczna. Dotychczas mieszkał i prowadził działalność gospodarczą na terenie Ciechanowa. Obecnie przeprowadził się na teren działania innego urzędu skarbowego, choć nadal prowadzi działalność na terenie Ciechanowa. W którym urzędzie skarbowym powinien składać deklaracje VAT?
Jeżeli działalność gospodarcza jest prowadzona przez Andrzeja Malinowskiego w Ciechanowie i jest to jednocześnie jedyne miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT (miejsce prowadzenia działalności gospodarczej), to urzędem skarbowym, w którym należy składać deklaracje VAT, jest urząd w Ciechanowie. Zmiana miejsca zamieszkania podatnika (osoby fizycznej) nie wpływa na właściwość urzędu skarbowego w rozliczeniach VAT, jeżeli miejsce wykonywania czynności opodatkowanych nie uległo zmianie.
Działalność gospodarcza wykonywana na terenie dwóch urzędów
W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą właściwość urzędu skarbowego w zakresie rozliczenia VAT może ulec zmianie dopiero wówczas, gdy działalność gospodarcza wykonywana jest na terenie objętym zakresem działania co najmniej dwóch urzędów skarbowych, a podatnik zmienił miejsce zamieszkania.
PRZYKŁAD
Andrzej Malinowski jest czynnym podatnikiem VAT. Prowadzi działalność gospodarczą jako osoba fizyczna. Dotychczas mieszkał i prowadził działalność gospodarczą na terenie Ciechanowa. Obecnie przeprowadził się do Warszawy, na teren działania urzędu skarbowego Warszawa-Mokotów. Działalność gospodarczą prowadzi na terenie Ciechanowa oraz na terenie Warszawy. W którym urzędzie skarbowym powinien składać deklaracje VAT?
W tym przypadku właściwość urzędu skarbowego wyznacza miejsce zamieszkania podatnika. Oznacza to, że właściwy do rozliczeń VAT będzie Urząd Skarbowy Warszawa-Mokotów, co wynika z art. 3 ust. 2 ustawy o VAT. Jeśli bowiem czynności podlegające opodatkowaniu VAT są wykonywane na terenie objętym zakresem działania dwóch lub więcej urzędów skarbowych, właściwość miejscową ustala się dla:
• osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej - ze względu na adres siedziby,
• osób fizycznych - ze względu na miejsce zamieszkania.
Potwierdził to również Urząd Skarbowy Łódź-Śródmieście w postanowieniu z 9 maja 2006 r., nr VIII/443-763/120/06. Pismo dotyczyło określenia właściwości urzędu skarbowego dla VAT w przypadku wykonywania przez podatnika sezonowej działalności gospodarczej w zakresie wynajmu pokoi gościnnych w mieście innym niż miasto zamieszkania. Czynności te podatnik wykonywał przez cztery miesiące w roku podatkowym, natomiast przez pozostałą część roku przebywał w swoim miejscu zamieszkania, ale w nim również wykonywał czynności związane z prowadzoną działalnością (przechowywał dokumenty, odbierał telefony i pocztę elektroniczną od biur turystycznych zainteresowanych ofertą wczasową, przygotowywał foldery na targi turystyczne oraz dokonywał rezerwacji wczasów dla zainteresowanych osób).
W odpowiedzi na pytanie podatnika dotyczące właściwości urzędu skarbowego w zakresie rozliczania VAT organ podatkowy stwierdził, że (...) nie jest celowym przenoszenie się na 4 miesiące każdego roku do Urzędu Skarbowego w mieście Z, tj. urzędu, w którego właściwości jest wynajem pokoi w mieście Z, a następnie w pozostałe miesiące roku rozliczanie się w zakresie podatku VAT w urzędzie skarbowym zgodnym z adresem zamieszkania Podatnika. Pomimo sezonowej działalności, która odbywa się w innej miejscowości siedziba firmy Podatnika pozostaje w dalszym ciągu w miejscu zamieszkania i tutaj również mogą odbywać się czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przeniesienie do innego urzędu skarbowego mogłoby nastąpić jedynie w przypadku, gdyby Podatnik zupełnie zrezygnował z wykonywania działalności gospodarczej w miejscu zamieszkania.
W którym urzędzie skarbowym należy złożyć deklarację VAT za okres rozliczeniowy, w trakcie którego nastąpiła zmiana właściwości urzędu skarbowego
Jeżeli w trakcie roku lub określonego w odrębnych przepisach innego okresu rozliczeniowego nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, organem podatkowym właściwym miejscowo za ten okres rozliczeniowy pozostaje ten organ podatkowy, który był właściwy w pierwszym dniu roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego (art. 18 § 1 Ordynacji podatkowej). Z wymienionego przepisu wynikałoby, że deklarację VAT za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana właściwości urzędu skarbowego, należy złożyć w urzędzie, który byłby właściwy w pierwszym dniu tego miesiąca, czyli w „starym” urzędzie skarbowym, w którym podatnik dotychczas składał deklaracje VAT. Z przepisów wykonawczych wynika jednak inaczej.
Zgodnie z § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach rozliczeń VAT za dany okres rozliczeniowy dla podatników, którzy w trakcie okresu rozliczeniowego zmienili miejsce wykonywania czynności, miejsce zamieszkania lub adres siedziby, wskutek czego właściwy stał się organ podatkowy inny niż dotychczasowy - jest organ podatkowy właściwy dla podatnika z tytułu rozliczeń VAT w ostatnim dniu tego okresu. Oznacza to, że deklarację VAT za okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał), w trakcie którego nastąpiła zmiana właściwości urzędu skarbowego, podatnik zobowiązany jest złożyć już do „nowego” urzędu skarbowego.
PRZYKŁAD
Anna Nowak prowadzi działalność gospodarczą jako osoba fizyczna i jest czynnym podatnikiem VAT. W połowie maja br. zmieniła swoje miejsce zamieszkania oraz miejsce prowadzenia działalności (wykonywania czynności opodatkowanych VAT). Dotychczas rozliczała się w urzędzie skarbowym w Toruniu, natomiast od połowy maja br. urzędem właściwym dla niej z tytułu rozliczeń VAT jest urząd skarbowy w Piasecznie. O zmianie powiadomiła urząd skarbowy w Piasecznie, składając w tym celu zgłoszenia aktualizacyjne VAT-R i NIP-1.
Podatniczka powinna złożyć deklarację VAT za maj br. już w „nowym” urzędzie skarbowym, czyli w Piasecznie. Jest to bowiem urząd właściwy dla niej z tytułu rozliczeń VAT w ostatnim dniu maja br., tj. okresu rozliczeniowego, w którym nastąpiła zmiana.
Zmiana adresu w rejestrze
Jeżeli natomiast zgodnie z odrębnymi przepisami podatnik VAT jest obowiązany do ujawnienia adresu siedziby w odpowiednim rejestrze, to składa on deklarację VAT do „nowego” urzędu skarbowego dopiero wówczas, gdy nowy adres siedziby został ujawniony w tym rejestrze do końca okresu rozliczeniowego, którego deklaracja dotyczy (§ 13 ust. 2 wymienionego rozporządzenia w sprawie właściwości organów podatkowych).
PRZYKŁAD
W kwietniu 2009 r. zgromadzenie wspólników ALFA Sp. z o.o. podjęło uchwałę o zmianie umowy spółki w zakresie dotyczącym siedziby. Firma przeniosła swoją siedzibę z Poznania do Konina. Zarząd spółki zgłosił zmianę siedziby do KRS. Sąd rejonowy w dniu 4 czerwca 2009 r. wydał postanowienie w sprawie rejestracji zmiany siedziby i adresu przedsiębiorcy w KRS.
Ponieważ nowy adres siedziby ALFA Sp. z o.o. został ujawniony w KRS w czerwcu 2009 r., więc deklaracje VAT należy złożyć:
• za kwiecień i maj 2009 r. - w urzędzie skarbowym w Poznaniu,
• za czerwiec 2009 r. - w urzędzie skarbowym w Koninie.
W tym przypadku o wystąpieniu obowiązku złożenia deklaracji VAT do nowego, właściwego miejscowo urzędu skarbowego decyduje data ujawnienia w KRS informacji o zmianie adresu siedziby firmy. Natomiast bez wpływu na ten obowiązek pozostaje data podjęcia uchwały o zmianie umowy spółki w zakresie dotyczącym siedziby, a także data faktycznej „przeprowadzki” do nowego miejsca.
Właściwość urzędu skarbowego może ulec zmianie nie tylko w przypadku zmiany siedziby firmy (siedzibą jest miejscowość), ale także w przypadku zmiany adresu tej siedziby. Zmiana adresu siedziby podmiotu gospodarczego będzie wpływała na właściwość urzędu skarbowego w zakresie rozliczeń z tytułu VAT szczególnie w większych miastach, na terenie których z reguły funkcjonuje więcej niż jeden urząd skarbowy. W przypadku zmiany samego adresu siedziby spółki (bez zmiany siedziby) o obowiązku złożenia deklaracji VAT do nowego urzędu skarbowego także decyduje data ujawnienia nowego adresu siedziby firmy we właściwym rejestrze.
PRZYKŁAD
BETA Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie postanowiła zmienić adres siedziby firmy, bez zmiany siedziby spółki. Dotychczas firma prowadziła działalność na terenie działania urzędu skarbowego Warszawa-Bielany, natomiast w związku ze zmianą adresu siedziby będzie wykonywała działalność na terenie działania urzędu skarbowego Warszawa-Ursynów. Mimo że firma nie zmieniła siedziby (siedzibą jest ciągle Warszawa), jednak zmieniła jej adres. W dniu 14 maja 2009 r. sąd rejonowy wydał postanowienie w sprawie rejestracji zmiany adresu siedziby przedsiębiorcy w KRS. W związku z tym deklarację VAT za maj 2009 r. firma będzie zobowiązana złożyć już w „nowym” w urzędzie skarbowym Warszawa-Ursynów.
Kiedy podatnik składa deklaracje VAT w „dużym” urzędzie skarbowym
W przypadku niektórych kategorii podatników VAT przepisy podatkowe określają w sposób odmienny terytorialny zasięg działania określonego urzędu skarbowego.
Do wyspecjalizowanego urzędu skarbowego trafiają przede wszystkim „duzi” podatnicy, którzy osiągają wysokie obroty ze sprzedaży. Wynika to z art. 5 ust. 9b ustawy z 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych. Obowiązek zmiany urzędu skarbowego ze „zwykłego” na „duży” dotyczy m.in. osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które:
• w ostatnim roku podatkowym osiągnęły przychód netto, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług o równowartości co najmniej 5 mln euro według kursu średniego ogłaszanego przez NBP na koniec roku podatkowego albo
• jako rezydenci w rozumieniu przepisów prawa dewizowego biorą udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwami położonymi za granicą lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale takich przedsiębiorstw, albo
• są zarządzane bezpośrednio lub pośrednio przez nierezydenta w rozumieniu przepisów prawa dewizowego lub nierezydent dysponuje co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, albo
• jako rezydenci w rozumieniu przepisów prawa dewizowego jednocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym w rozumieniu innych ustaw lub w jego kontroli albo posiadają jednocześnie udział w kapitale takich podmiotów.
Uzyskanie przychodu w kwocie powodującej przekroczenie limitu o równowartości 5 mln euro stwierdza się na podstawie danych wynikających z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za dany rok podatkowy. Osiągnięcie przez podatnika w roku podatkowym przychodów netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług w kwocie przekraczającej równowartość 5 mln euro (wg kursu średniego ogłaszanego przez NBP ostatniego dnia roku podatkowego) nie oznacza jednak natychmiastowej zmiany właściwości urzędu skarbowego. Zmiana właściwości urzędu skarbowego - ze „zwykłego” na „duży”, specjalizujący się w obsłudze dużych podatników - następuje z dniem 1 stycznia drugiego roku następującego po roku, w którym doszło do przekroczenia limitu przychodów w kwocie 5 mln euro. O tej zmianie podatnik ma obowiązek powiadomić dotychczas właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Zawiadomienie to (według wzoru ustalonego w rozporządzeniu Ministra Finansów z 23 września 2003 r. w sprawie wzoru zawiadomienia o zmianie właściwości naczelnika urzędu skarbowego - Dz.U. Nr 175, poz. 1698) należy złożyć w terminie do 15 października roku poprzedzającego rok, od którego nastąpi ta zmiana.
PRZYKŁAD
W 2008 r. ALFA Sp. z o.o. osiągnęła przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług w kwocie przekraczającej 5 mln euro według kursu średniego euro z 31 grudnia 2008 r. (tabela nr 254/A/NBP/2008; 1 EUR = 4,1724 zł).
Dotychczas przedsiębiorca rozliczał VAT w urzędzie skarbowym w Płocku. W związku z przekroczeniem w 2008 r. limitu wymienionych przychodów o równowartości 5 mln euro z dniem 1 stycznia 2010 r. nastąpi u niego zmiana właściwości urzędu skarbowego. Zgodnie z poz. 9 wykazu według załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z 19 listopada 2003 r. w sprawie terytorialnego zasięgu działania oraz siedzib naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb właściwy dla podatnika będzie Naczelnik Trzeciego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Radomiu.
O zmianie tej podatnik powinien zawiadomić Naczelnika Urzędu Skarbowego w Płocku w terminie do 15 października 2009 r.
• art. 5 ust. 9b, art. 5a ustawy z 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych - j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
• art. 18 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 57, poz. 466
• art. 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11
• § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 19 listopada 2003 r. w sprawie terytorialnego zasięgu działania oraz siedzib naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych - Dz.U. Nr 209, poz. 2027; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 8, poz. 48
• § 13 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych - Dz.U. Nr 165, poz. 1371; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 249, poz. 1860
Aneta Szwęch
konsultant podatkowy