Przepisy powszechnie obowiązujące nie określają szczegółowo zasad przyznawania dofinansowań, poprzestając jedynie na wskazaniu ogólnych kryteriów, na podstawie których powinny być realizowane dopłaty.
Regulamin funduszu decyduje o tym:
• jaka będzie wysokość i częstotliwość dofinansowania,
• jakie będą warunki przyznawania dofinansowania (uwzględniające sytuację życiową, rodzinną i materialną uprawnionych) oraz
• jakie formy wypoczynku będą dofinansowywane.
Najczęściej dofinansowaniu podlegają:
• wczasy pracownicze, leczenie sanatoryjne i wczasy profilaktyczno-lecznicze organizowane lub zakupione przez pracodawcę oraz indywidualnie przez osobę uprawnioną do korzystania z funduszu,
• wypoczynek urlopowy organizowany we własnym zakresie („wczasy pod gruszą”),
• wypoczynek dzieci i młodzieży organizowany lub zakupiony przez pracodawcę oraz indywidualnie przez pracownika,
• wypoczynek weekendowy.
O dopłaty do wypoczynku mogą ubiegać się wszystkie osoby uprawnione do korzystania z funduszu:
• pracownicy przez cały okres zatrudnienia i ich rodziny,
• emeryci i renciści - byli pracownicy zakładu i ich rodziny oraz
• inne osoby, którym w regulaminie funduszu przyznano prawo do korzystania z funduszu.
Ustawa o funduszu nie zawiera jednak definicji członków rodziny, co więcej definicji takiej nie zawierają również inne przepisy. W związku z tym należy uznać, że określenie, kto będzie uważany za członka rodziny pracownika, powinno nastąpić w regulaminie funduszu.
Przykład
Pracownik złożył wniosek o dofinansowanie wypoczynku, który został przez komisję socjalną rozpatrzony pozytywnie, i odpowiednią kwotę zatwierdzono do wypłaty. Zanim to jednak nastąpiło, otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. Pracodawca wstrzymał wypłatę z zfśs, twierdząc, że takiego świadczenia nie może otrzymać pracownik w okresie wypowiedzenia.
W okresie biegnącego wypowiedzenia umowy o pracę pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia pracownicze. Może więc korzystać z zfśs na takich samych zasadach, jak inne uprawnione osoby. Nie ma zatem podstaw do odmowy wypłaty dofinansowania. Co więcej, ponieważ świadczenie zostało już przyznane, ma on roszczenie o jego wypłatę.
Dofinansowanie a podatki i składki
Wolne od opodatkowania są dopłaty dla dzieci i młodzieży do lat 18 do:
• wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych,
• przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu (art. 21 ust. 1 ustawy o pdof). Pozostałe dopłaty do wypoczynku podlegają opodatkowaniu.
Dopłaty do wypoczynku nie podlegają składce na ubezpieczenia społeczne (§ 2 ust. 1 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe) ani zdrowotne.
Świadczenia urlopowe
Pracodawcy, zatrudniający mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, mogą w miejsce tworzenia funduszu wypłacać świadczenie urlopowe w wysokości nieprzekraczającej odpisu podstawowego odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika. Zatem obecnie przepisy określają maksymalną wysokość świadczenia.
Wysokość świadczenia urlopowego wynosi:
• do 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli było ono wyższe dla pracownika zatrudnionego w warunkach normalnych,
• do 50% tego wynagrodzenia dla pracownika zatrudnionego w warunkach szczególnie uciążliwych,
• do 5% na pracownika młodocianego w pierwszym, 6% w drugim i 7% w trzecim roku nauki.
Wysokość świadczenia wypłacanego każdemu pracownikowi nie może przekroczyć kwoty ustalonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika. Zasada ta nie dotyczy pracowników młodocianych, którym świadczenie urlopowe przysługuje niezależnie od wymiaru czasu pracy.
WAŻNE!
Wysokość odpisu podstawowego na pracownika zatrudnionego w warunkach „normalnych” wynosi w 2009 r. 1000,04 zł. Dla pracownika zatrudnionego na 3/4 etatu maksymalne świadczenie wyniesie 750,03 zł.
Wysokość odpisu podstawowego na pracownika zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach pracy wynosi w 2009 r. 1333,38 zł. Dla pracownika zatrudnionego na 1/3 etatu maksymalne świadczenie wyniesie 444,46 zł.
Świadczenie urlopowe wypłaca się każdemu pracownikowi raz w roku kalendarzowym, w dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu, pod warunkiem korzystania przez niego z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Świadczenie urlopowe tym różni się od świadczeń z funduszu, że roszczenie o jego wypłatę powstaje z chwilą spełnienia ustawowych przesłanek, w przypadku świadczeń socjalnych zaś z chwilą przyznania go. Ponadto wypłata świadczenia jest obowiązkiem pracodawcy, a świadczenia socjalne z funduszu przyznawane są poszczególnym pracownikom po rozważeniu ich sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej. Świadczenie to nie jest objęte składką na ubezpieczenia społeczne.
Anna Martuszewicz
Podstawa prawna:
• art. 1 w zw. z art. 2, art. 3 ust. 3 i 4-6, art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.),
• art. 21 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
• § 2 ust. 1 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).