Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest poprawne zakończenie stosunku pracy z pracownikiem. Poprawne oznacza takie, które nie będzie naruszać obowiązujących przepisów, a tym samym nie przysporzy pracodawcy niepotrzebnych problemów i kosztów. Najczęściej spotykanymi błędami są braki w treści świadectwa pracy. Katalog informacji, jakie powinny znaleźć się w świadectwie pracy pracownika, wynika z art. 97 k.p.
W świadectwie pracy należy podać:
• okres i rodzaj wykonywanej pracy,
• zajmowane stanowisko,
• tryb rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także
• inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego,
• informacje o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym,
• na żądanie pracownika informacje o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.
Szczegółowe informacje dotyczące treści i zasad wydawania świadectw pracy wynikają z przepisów rozporządzenia z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania.
Nie wszystkie jednak okoliczności dotyczące przebiegu stosunku pracy podlegają ujawnieniu w świadectwie pracy. W grę wchodzą tylko te fakty, które pracodawca zobowiązany jest uwidocznić w świadectwie pracy, na podstawie zawartego powyżej katalogu informacji zamieszczanych w świadectwie pracy. Należy pamiętać, że katalog ten jest katalogiem zamkniętym.
Przykład
Nasz były pracownik domaga się sprostowania świadectwa pracy przez dopisanie wzmianki o nagrodach, jakie otrzymał w czasie zatrudnienia u innego pracodawcy. Czy powinniśmy uwzględnić wniosek pracownika?
Zakład pracy nie jest zobowiązany wymienić w świadectwie pracy uzyskanych przez pracownika nagród i wyróżnień, jeśli nie były one związane z jego zatrudnieniem w zakładzie pracy (wyrok SN z 17 grudnia 1976 r.).
Korygujemy świadectwo
W sytuacji gdy pracownik nie zgadza się z treścią otrzymanego świadectwa pracy, może w ciągu 7 dni od dnia jego otrzymania wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie jego treści (art. 97 § 21 k.p.).
Pracodawca może przychylić się do wniosku byłego pracownika i poprawić lub uzupełnić świadectwo pracy. Dopuszczalne jest również wydanie nowego świadectwa z uwzględnieniem informacji, których były pracownik się domaga. Pracodawca ma jednak prawo nie zastosować się do wniosku swojego byłego pracownika.
W przypadku gdy pracodawca uwzględnienia wniosek pracownika, nowe świadectwo pracy powinno być wydane w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku o sprostowanie.
Pracodawcę obowiązują również określone terminy w sytuacjach, gdy nie musi on dokonywać sprostowania w świadectwie pracy. Wówczas zawiadamia pracownika na piśmie o negatywnym wyniku rozpatrzenia wniosku o sprostowanie świadectwa pracy również w ciągu 7 dni od dnia otrzymania tego wniosku (§ 5 rozporządzenia).
Pracodawcy najłatwiej jest sprostować informacje zawarte w świadectwie, których zmiany domaga się były pracownik.
Przykład
Były pracownik naszej firmy wystąpił z wnioskiem o sprostowanie podstawy rozwiązania umowy o pracę. Czy pracodawca może sprostować taki element świadectwa pracy?
W trybie właściwym do sprostowania świadectwa pracy nie można jednak domagać się zmiany kwalifikacji prawnej faktów i zdarzeń, objętych treścią świadectwa pracy, czyli np. zmiany trybu rozwiązania stosunku pracy, choćby zostało ono dokonane przez pracodawcę z naruszeniem przepisów prawa. Żądanie sprostowania świadectwa pracy w takim zakresie jest zasadne dopiero wtedy, gdy we właściwym dla takich spraw trybie zostaną uwzględnione przez sąd roszczenia pracownika w związku z bezprawnym lub naruszającym obowiązującą procedurę rozwiązaniem stosunku pracy.
Gdy pracodawca rozwiązał z pracownikiem stosunek pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia, a pracownik domaga się zmiany trybu rozwiązania tego stosunku, pracodawca nie ma obowiązku dokonywać takiej zmiany na żądanie pracownika. Jedynie wyrok sądu w tej sprawie byłby dla tego pracodawcy wiążący.
W przypadku gdy z powodu wydania pracownikowi złego świadectwa pracy nie mógł on podjąć zatrudnienia u innego pracodawcy, czyli de facto z powodu działania pracodawcy poniósł określoną szkodę może on domagać się odszkodowania. Może ono być wypłacone w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie więcej jednak niż za 6 tygodni. Odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy przysługuje w wysokości wynagrodzenia, które pracownik otrzymywał.
Kary i obowiązki dla pracodawców
W sytuacji gdy pracodawca nie spełnia ciążącego na nim obowiązku i nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, podlega karze grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł (art. 282 k.p.).
Należy jednak pamiętać, że karalne jest tylko niewydanie świadectwa pracy. Natomiast opóźnienie, nawet zawinione przez pracodawcę, przy wydawaniu świadectwa pracy nie uprawnia do nałożenia grzywny na tego pracodawcę.
W związku z powyższym sam fakt późniejszego wydania pracownikowi świadectwa pracy nie może być podstawą do ukarania pracodawcy grzywną.
Dodatkowo zdaniem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku świadectwo pracy wydane sprzecznie z przepisem art. 97 § 2 k.p. powoduje obowiązek pracodawcy wyrównania nienależnie pobranego świadczenia ubezpieczeniowego przez pracownika, zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (wyrok z 21 września 2000 r.).
W razie uwzględnienia przez sąd pracy powództwa pracownika o sprostowanie otrzymanego przez niego świadectwa pracy pracodawca zobowiązany jest wydać nowe świadectwo pracownikowi niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w tej sprawie.
W razie prawomocnego orzeczenia sądu przyznającego pracownikowi odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia albo uwzględniającego powództwo o przywrócenie do pracy, jeżeli pracownik w wyniku tego orzeczenia nie podjął pracy, zakład pracy - na żądanie pracownika - jest zobowiązany wydać nowe świadectwo pracy stwierdzające, że stosunek pracy został rozwiązany przez zakład pracy za wypowiedzeniem (uchwała SN z 18 maja 1995 r.).
Magdalena Kasprzak
Podstawa prawna:
• art. 97, 282 Kodeksu pracy,
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (DzU nr 60, poz. 282 ze zm.),
• orzeczenia Sądu Najwyższego:
- wyrok z 17 grudnia 1976 r. (I PR 185/76, PiZS 1978/5/63),
- wyrok z 21 września 2000 r. (III AUa 499/00, OSA 2001/3/12),
- uchwała z 18 maja 1995 r. (I PZP 9/95, OSNP 1996/3/42).