Od tej daty powstają skutki prawne zawieszenia działalności gospodarczej w zakresie zobowiązań publicznoprawnych. Skutki prawne zawieszenia działalności będą obowiązywały do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej.
Zmiany wprowadzone ustawą nowelizującą z 19 grudnia 2008 r. można podzielić na:
1) zmiany porządkowe oraz
2) wprowadzające nowe rozwiązania.
Zmiany porządkowe polegają na tym, że usunięto z ustawy art. 27a i 27b, które jeszcze nie zdążyły wejść w życie (miały wejść od 31 marca 2009 r.). Część zagadnień z tych przepisów przeniesiono do art. 14a ustawy o swobodzie. Autorzy nowelizacji uznali, że dla wygody przedsiębiorców przepisy o zawieszaniu działalności gospodarczej powinny być bardziej skoncentrowane. Przy okazji scalania przepisów dokonano też ich zmian. W efekcie art. 14a stał się bardzo rozbudowanym przepisem regulującym zasadniczą część zagadnień o zawieszaniu działalności gospodarczej.
Warunki zawieszania działalności gospodarczej
Dotychczas obowiązujące zasady, na jakich przedsiębiorca mógł zawiesić działalność gospodarczą, pozostały niezmienione. Nadal do zawieszenia działalności gospodarczej mają zastosowanie następujące reguły:
• zawiesić działalność może tylko przedsiębiorca, który nie zatrudnia pracowników,
• przedsiębiorca, który zawiesił działalność, nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z tej działalności.
Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca nie może w tym okresie zajmować się firmą lub sprawami z nią związanymi. Przedsiębiorca ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Wolno mu przyjmować należności i ma obowiązek regulować zobowiązania, jeżeli powstały przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Wolno mu też zbyć własne środki trwałe i wyposażenie.
• przedsiębiorca może zawiesić działalność na okres nie krótszy niż 1 miesiąc i nie dłuższy niż 24 miesiące,
• w okresie zawieszenia działalności przedsiębiorca może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.
Wszystkie wymienione reguły związane z zawieszaniem działalności gospodarczej będą obowiązywać także po 31 marca 2009 r.
Zawieszenie działalności od 31 marca 2009 r.
Ustawodawca doprecyzował, że od 31 marca 2009 r. zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej:
• następuje na wniosek przedsiębiorcy,
• rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej (nie może to być dzień wcześniejszy niż dzień złożenia wniosku),
• w stosunku do zobowiązań o charakterze publicznoprawnym wywiera skutki prawne od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej,
• zgłaszanie informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do KRS następuje na podstawie przepisów o KRS.
Wznowienie działalności gospodarczej
Od 31 marca 2009 r.:
• wznowienie działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy,
• okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej,
• w stosunku do zobowiązań o charakterze publicznoprawnym zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej,
• zgłaszanie informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do KRS następuje na podstawie przepisów o KRS.
Wniosek o zawieszenie lub wznowienie działalności gospodarczej
Nie został opracowany urzędowy wzór wniosku w sprawie zawieszenia lub wznowienia działalności gospodarczej. W praktyce takie wzory wniosków opracowują wewnętrznie poszczególne urzędy gmin. Również w przypadku wniosków o zawieszenie lub wznowienie działalności składanych przez przedsiębiorców do KRS nie obowiązują urzędowe wzory formularzy. Wniosek powinien jednak zawierać nazwę lub firmę przedsiębiorcy, numer KRS (w przypadku przedsiębiorców wpisanych do KRS), numer NIP, siedzibę i adres przedsiębiorcy, datę rozpoczęcia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo datę wznowienia wykonywania działalności gospodarczej.
Konsekwencje podatkowe zawieszenia - wznowienia
W stanie prawnym przed 31 marca 2009 r. ustawa o swobodzie nie regulowała konsekwencji podatkowych zawieszenia działalności gospodarczej. Ustawodawca przeniósł regulacje w tym zakresie do poszczególnych ustaw podatkowych. Od 20 września 2008 r. art. 44 ust. 10 updof i art. 25 ust. 5a updop stanowią, że podatnik prowadzący działalność gospodarczą, który na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, jest zwolniony w zakresie tej działalności z takich obowiązków jak wpłacanie zaliczek za okres objęty zawieszeniem.
Zwolnienie dotyczy też podatników prowadzących działalność gospodarczą, którzy są wspólnikami spółek jawnych, partnerskich, spółek komandytowych, komandytowo-akcyjnych, jeżeli to spółka zawiesiła wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (art. 44 ust. 11 updof). Zwolnienie to stosuje się, jeżeli podatnik będący wspólnikiem spółki, nie później niż przed upływem 7 dni od dnia złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o okresie zawieszenia wykonywania tej działalności (takie zawiadomienie powinien złożyć każdy ze wspólników spółki).
W zakresie VAT podatnicy nie mają obowiązku składania deklaracji dotyczących VAT za okresy rozliczeniowe, których to zawieszenie dotyczy (art. 99 ust. 7a ustawy o VAT). Ze zwolnienia w zakresie obowiązku składania deklaracji VAT nie mogą korzystać m.in. podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT UE oraz podatnicy dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (art. 99 ust. 7b ustawy o VAT). Podatnicy zarejestrowani do transakcji wewnątrzwspólnotowych mają obowiązek składania deklaracji i informacji podsumowujących mimo zawieszenia działalności gospodarczej.
Znowelizowana ustawa o swobodzie reguluje także skutki zawieszenia działalności w zakresie zobowiązań podatkowych. W stosunku do takich zobowiązań zawieszenie wywiera skutek z dniem wskazanym we wniosku. Dzięki temu efekt ten pokrywa się z faktycznym okresem nieprowadzenia działalności gospodarczej przez podatnika. Zmiany dostosowujące skutki zawieszenia do faktycznego okresu zawieszenia działalności (i podlegania ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu) wprowadzono również do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 36a ust. 2). Proszę zwrócić uwagę, że nowe przepisy w zakresie składek społecznych wchodzą w życie 7 marca 2009 r., a nie 31 marca 2009 r., jak nowe przepisy o zawieszaniu działalności w ustawie o swobodzie.
O skutkach nowelizacji ustawy systemowej w zakresie zawieszenia działalności gospodarczej przeczytają Państwo w artykule: „Po 6 marca br. prowadzący działalność wyrejestrowuje się z ubezpieczeń od dnia faktycznego zawieszenia działalności” w bieżącym numerze Mk, str. 39.
• art. 1 pkt 2, art. 22 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2009 r. Nr 18, poz. 97
Tomasz Król
konsultant podatkowy