NOWOŚĆ
Wczoraj renciści prowadzący firmy musieli opłacić po raz trzeci w tym roku składki do ZUS. Powinni w ciągu siedmiu dni, od daty złożenia wniosku do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, otrzymać ich refundację. Fundusz zwleka jednak z wypłatą. 70 proc. rencistów nie otrzymało jeszcze zwrotu składek opłaconych za styczeń. A kwota, jaką wpłacają do ZUS, wynosi prawie 500 zł miesięcznie. Za zwłokę nie otrzymają jednak odsetek. W opinii funduszu od 1 stycznia nie ma podstawy prawnej do ich wypłacenia.
Brakuje też przepisów, które umożliwiają PFRON żądanie odsetek od firm, które pobrały dofinansowania bądź refundację w nienależnej wysokości. Nieuczciwe firmy otrzymują więc nieoprocentowany kredyt ze środków publicznych.
Bez odsetek
Zgodnie z prawem odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy wynika to z umowy, ustawy, orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
- W obowiązujących przepisach dotyczących refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych oraz dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych nie ma podstawy prawnej do żądania odsetek w przypadku wypłaty należnych środków po terminie - mówi Tomasz Leleno, rzecznik PFRON.
Z opinii PFRON przygotowanej dla GP wynika, że do końca ubiegłego roku podstawa prawna naliczania odsetek oraz ich wysokość była określona w rozporządzeniu w sprawie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Obowiązujące od 1 stycznia 2008 r. nowe rozporządzenia w sprawie dofinansowania wynagrodzeń (Dz.U. nr 240, poz. 1755) oraz refundacji składek na ubezpieczenie społeczne niepełnosprawnych (Dz.U. nr 240 poz. 1754), które zastąpiły poprzednie, nie zawierają przepisów dotyczących odsetek.
- Nie ma też podstawy prawnej do żądania przez fundusz odsetek od dofinansowań bądź refundacji pobranych przez przedsiębiorców w nadmiernej wysokości - mówi Tomasz Leleno.
Oznacza to, że na przykład pracodawca, który zatrudnił niepełnosprawnych pracowników i co miesiąc pobierał zbyt duże dofinansowania do ich wynagrodzeń, bo zawyżał wysokość podwyższonych kosztów, które wiążą się z zatrudnieniem tych osób, po corocznym rozliczeniu z pomocy musi zwrócić do funduszu jedynie nominalną kwotę nienależnie pobranej pomocy. Nie zapłaci więc odsetek.
- To forma nieoprocentowanego kredytu dla pracodawców - uważa Lech Rejnus, dyrektor departamentu pracy, spraw socjalnych i Zdrowia Najwyższej Izby Kontroli. Już po kontrolach zakładów zatrudniających osoby niepełnosprawne w 2005 roku NIK informował o konieczności określenia jasnej podstawy prawnej do żądania odsetek od tych firm, które nienależnie otrzymują publiczną pomoc.
Bezpłatny kredyt
W ubiegłym roku nienależnie pobrane środki zwróciło 6,3 tys. pracodawców (co miesiąc stara się o nie około 7 tys. pracodawców). Do kasy PFRON wróciło ponad 140 mln zł.
PFRON podkreśla, że możliwość pobierania odsetek od nienależnie udzielonej pomocy przewidują przepisy dotyczące udzielania przedsiębiorcom pomocy publicznej.
- To jednak wątpliwa podstawa, gdyż w opinii Rządowego Centrum Legislacji konieczność płacenia odsetek powinna wynikać z ustawy o rehabilitacji - mówi Szczepan Wroński, dyrektor Wydziału Dofinansowań Rynku Pracy w PFRON.
Dlatego PFRON nie żąda od pracodawców odsetek na podstawie tych przepisów.
Zdaniem Jana Zająca, prezesa Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, brak podstawy prawnej do pobierania i wypłacania przez PFRON odsetek to luka w prawie.
- Koszt braku tych przepisów ponoszą teraz wszyscy uczciwi pracodawcy i podatnicy - komentuje prezes POPON.
PFRON będzie mógł pobierać odsetki i zarazem wypłacać je, gdy spóźni się z udzieleniem pomocy, jeśli rząd przygotuje projekt nowelizacji ustawy z 27 sierpnia 1997 r. w sprawie rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.). Jak się dowiedzieliśmy, resort pracy pracuje już nad takimi zmianami.
- Chcemy jednoznacznie wyjaśnić kwestię związaną z pobieraniem i wypłacaniem odsetek przez PFRON - mówi Jarosław Duda, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych.
Brak pomocy
Dla większości niepełnosprawnych problemem nie jest jednak tylko brak odsetek, ale również znaczne opóźnienia w wypłacie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne. Na przykład refundacji opłaconych za styczeń składek do ZUS nie otrzymało jeszcze 7 tys. z 10 tys. niepełnosprawnych przedsiębiorców.
- Już w styczniu złożyłem wniosek o rejestrację w systemie obsługi dofinansowań i refundacji, a następnie wnioski o zwrot opłaconych składek ZUS za kolejne miesiące. Do tej pory nie otrzymałem odpowiedzi - mówi Roman Rak, przedsiębiorca z woj. podkarpackiego.
Do redakcji GP codziennie dzwonią takie osoby. Dodają, że PFRON nie odpowiada na ich korespondencję w sprawie refundacji. Nie mogą też dodzwonić się pod numer infolinii uruchomionej przez fundusz, dzięki której mieli otrzymać pomoc w wypełnianiu bardzo skomplikowanych wniosków o refundację.
- Interweniowaliśmy w tej sprawie wielokrotnie. Fundusz zapewnia, że dzwoni tak dużo osób, że linia się blokuje - mówi Jan Zając.
Często z kwitkiem odsyła się ich także z regionalnych oddziałów PFRON. Urzędnicy kierują ich do centrali funduszu w Warszawie, która zajmuje się kwestiami związanymi z Systemem Obsługi Dofinansowań i Refundacji.
Można skarżyć do sądu
Osoby czekające na refundację mogą podjąć działania, które przyspieszą zwrot opłaconych składek.
- Powinni równocześnie wezwać PFRON do zapłaty należnej kwoty refundacji oraz złożyć skargę na postępowanie funduszu do instytucji nadrzędnej czyli Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej - mówi Andrzej Mikulski, radca prawny z Kancelarii Mikulski i Wspólnicy.
Podstawą prawną pisma do PFRON jest art. 25c ust. 5 ustawy o rehabilitacji. Zgodnie z nim fundusz jest zobowiązany do przekazania na rachunek bankowy wnioskodawcy kwoty refundacji składek na ubezpieczenia społeczne w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania takiego wniosku.
Osoby, którym fundusz nie wypłacił w terminie refundacji, mogą też złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na bezczynność PFRON.
- WSA ma prawo zobowiązać organ do wypłaty zwrotu opłaconych składek. Nie może natomiast wykonać takiej czynności w imieniu funduszu - mówi Andrzej Mikulski.
Podkreśla, że tego typu sprawy trwają długo, a wyroki nie zawsze umożliwiają zmuszenie organu do dokonania określonej czynności. Jeśli PFRON nie wykona wyroku sądu, osoba ubiegająca się o refundację będzie musiała najpierw pisemnie wezwać fundusz do załatwienia sprawy, a następnie złożyć skargę do sądu o wymierzenie PFRON grzywny.
6,3 tys. pracodawców w 2007 roku pobrało dofinansowania w nadmiernej wysokości
140 mln zł nienależnej pomocy musieli zwrócić pracodawcy w 2007 roku
Zmiany w systemie refundacji składek ZUS
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Fot. Marek Matusiak
Jarosław Duda, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych
ŁUKASZ GUZA
lukasz.guza@infor.pl