Możliwość zwolnienia od kosztów postępowania sądowego przysługuje przede wszystkim podmiotom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść ciężaru finansowego prowadzenia sprawy. Niekiedy do tej grupy mogą być także zaliczeni przedsiębiorcy, co oznacza, że w określonych przypadkach także oni mogą domagać się zwolnienie od kosztów sądowych.
W przypadku przedsiębiorców warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż trochę inaczej będą wyglądały formalności, które powinien spełnić wnioskujący przedsiębiorca-osoba fizyczna, a przedsiębiorca-osoba prawna.
Zwolnienie osoby fizycznej
W przypadku osób fizycznych, a w rzeczonym przypadku przedsiębiorców wpisanych do ewidencji działalności gospodarczej, zwolnienie od kosztów sądowych będzie przysługiwać, jeżeli wnioskodawca wykaże, iż nie jest ich w stanie ponieść bez uszczerbku dla utrzymania siebie i swojej rodziny. Jak wynika z art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych osoba chcąca uzyskać zwolnienie od kosztów wymaga złożenia oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.
Oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania powinno być złożone na ustalonym przez ustawodawcę wzorze.
POBIERZ: Wzór oświadczenia
W taki przypadku sąd orzeknie o zwolnieniu po dokonaniu oceny złożonego oświadczenia. Jeżeli z jego treści będzie wynikać fakt, iż strona rzeczywiście przy ponoszeniu kosztów postępowania poniosłaby uszczerbek dla utrzymania siebie i rodziny, sąd zwolni stronę od obowiązku ponoszenia kosztów.
Strona w oświadczeniu jest obowiązana podać wszelkie informacje. Jeżeli wnioskodawca poda w oświadczeniu nieprawdziwe informacje (np. zatai źródła dochodu lub składniki majątku) zwolnienie od kosztów zostanie cofnięte, a sąd wymierzy grzywnę do 1 tys. zł.
Podanie fałszywych danych w oświadczeniu jest karane grzywną nawet do 1000 zł.
Zwolnienie osoby prawnej
Inaczej będą jednak wyglądały formalności w przypadku, gdy o zwolnienie ubiega się przedsiębiorca będący osobą prawną lub inną jednostką organizacyjną (np. spółka akcyjna, spółka jawna). Zgodnie z art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd może przyznać takiemu podmiotowi zwolnienie, jeżeli wykaże on, iż nie ma dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych.
W takiej sytuacji osoba prawna będzie musiała udowodnić swoją sytuację finansową. Można ku temu przedstawić sprawozdanie finansowe z ostatniego roku, stan rachunków bankowych spółki, a także poprzez sporządzenie wykazu majątku spółki. Jeżeli wniosek nie będzie dostatecznie uzasadniony, wtedy też zostanie oddalony.
Spółka musi np. wykazać, iż środki majątkowe jakimi dysponuje nie wystarczają na uiszczenie opłaty sądowej od wnoszonego pozwu.