Strona postępowania może żądać wyłączenia biegłego aż do czasu ukończenia przez niego czynności biegłego. Gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu po rozpoczęciu przez niego czynności zobowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana (art. 281 Kodeksu postępowania cywilnego – k.p.c.).
Do wyłączenia biegłego mają zastosowanie przepisy dotyczące wyłączenia sędziego, zawarte m.in. w art. 48 k.p.c. Biegły zatem podlega wyłączeniu od udziału w sprawie:
- w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedna ze stron w taki stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki,
- w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia,
- w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia (adopcji), opieki lub kurateli,
- w sprawach, w których był lub jeszcze jest pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron,
- w sprawach, w których niższej instancji brak udział wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego sporządzonego z jego udziałem lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator.
Powody wyłączenia, o których jest mowa wyżej trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.
Porównaj: Jak starać się o pełnomocnika z urzędu?
Podobnie jak sędzia, biegły podlega także wyłączeniu przez sąd na wniosek strony, jeżeli istnieją okoliczności, które mogą wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności biegłego w danej sprawie (art. 281 w związku z art. 49 k.p.c.).
Powód zażądał wyłączenia od udziału w sprawie instytutu naukowo badawczego, który miał wydać opinię w sprawie. Czy taki wniosek zostanie przez sąd uwzględniony?
Strona może żądać wyłączenia biegłego z przyczyn, z jakich może żądać wyłączenia sędziego, z tym, że przepis ten nie ma zastosowania w stosunku do instytutu naukowego. Jeżeli instytut występuje jako jednostka naukowa (naukowo badawcza), wniosek o jego wyłączenie nie będzie skuteczny, chyba, że pracownicy instytutu opracowujący opinię pozostawali ze stroną w stosunkach stanowiących podstawę wyłączenia (tak orzekł Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 17 kwietnia 2001 r., sygn. akt I ACa 19/01).
Polecamy serwis Pozew
Co ważne, w odróżnień od wyłączenia sędziego, które może nastąpić z mocy samej ustawy lub na wniosek samego sędziego, wyłączenie biegłego może nastąpić na wniosek strony, która chce wyłączenia biegłego. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że sąd nie ma obowiązku badania z urzędu, czy zachodzą okoliczności, w których powinno nastąpić wyłączenie biegłego z mocy ustawy. Wyłączenie biegłego następuje zawsze na wniosek strony, a ma to miejsce w przypadku istnienia przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Nie istnieje zatem instytucja wyłączenia biegłego „z mocy ustawy”, również sąd nie zajmuje się kwestią wyłączenia biegłego „z urzędu” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2009 r., sygn. akt I UK 335/08).
Postanowienie sądu, w którym sąd oddala wniosek o wyłączenie biegłego nie podlega uzasadnieniu, ponieważ nie podlega ono zaskarżeniu.