Kiedy wpis jest konieczny
Wniesienie wpisu jest co do zasady warunkiem koniecznym wszczęcia postępowania cywilnego. Jeśli żaden przepis szczególny nie stanowi, że dane postępowanie jest wolne od wpisu, jego nieuzupełniony brak skutkuje zwrotem pozwu (oraz tym, że nie odnosi on żadnych skutków- takich jak przerwanie biegu przedawnienia). Ustawa przewiduje kilka typów postępowań, w których wpis nie jest konieczny są to m.in.:
- sprawy z zakresu prawa pracy wnoszone przez pracowników;
- sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych;
- powództwo o przekształcenie mieszkania spółdzielczego w odrębną własność lokalu (jeśli spółdzielnia spóźnia się bez uzasadnienia z przekształceniem);
Więcej: zwolnienie od kosztów sądowych z mocy prawa
Istnieje możliwość zwolnienia od kosztów postępowania, z uwagi na brak środków na ich pokrycie.
Porównaj: Jak zwolnić się od kosztów sądowych
Wpisy stałe
W wielu sytuacjach ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje opłaty stałe (lub widełkowe). Z uwagi na wielość typów spraw objętych takim wpisem, nie sposób ich tu wszystkich przedstawić. Z wyjątków warto zwrócić uwagę na opłaty w postępowaniu uproszczonym (czyli takim, które dotyczy czynszu najmu lokalu mieszkalnego, lub innych spraw o zapłatę, jeśli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10.000 zł). Zgodnie z ustawą opłaty przedstawiają się następująco:
Przy wartości przedmiotu sporu:
- do 2.000 złotych - 30 złotych;
- ponad 2.000 złotych do 5.000 złotych - 100 złotych;
- ponad 5.000 złotych do 7.500 złotych - 250 złotych;
- ponad 7.500 złotych - 300 złotych.
Do pozostałych spraw- warto zapoznać się z ustawą
Wpis stosunkowy
W pozostałych przypadkach zastosowanie mają wpisy stosunkowe- wynoszące co do zasady 5% wartości przedmiotu sporu (choć w niektórych przypadkach, ponownie może być inaczej, dotyczy to m.in. postępowania nakazowego).
Wpis stosunkowy obliczany jest na podstawie wartości przedmiotu sporu (czyli najczęściej wartości dochodzonych roszczeń- ale bez nieskapitalizowanych odsetek i innych świadczeń ubocznych). Jednak w wyniku nowelizacji, może być to wcale nie takie proste, a pomyłka o kilka groszy może być kłopotliwa.
Jak obliczać wpis
Aby dobrze obliczyć wpis (w każdym razie, tak aby nie był za niski) należy w pierwszej kolejności poprawnie oszacować wartość przedmiotu sporu- ta powinna odpowiadać sumie naszych roszczeń- i być wyrażona w złotych.
Wartość przedmiotu sporu musi być określona w pozwie- w innym wypadku podlega on zwrotowi (brak formalny).
Wartość przedmiotu sporu należy podać w zaokrągleniu do pełnych złotych w górę (zawsze- co oznacza, że w przypadku 100 zł 01 gr. – wartość przedmiotu sporu wynosi 101 zł.).
Od tak wyliczonej wartości przedmiotu sporu obliczamy wpis stosunkowy (5%). Wartość, którą otrzymamy również zaokrąglamy w górę do pełnego złotego.
Zaokrąglenie zgodnie z zasadami „matematycznymi” może spowodować, że wpis będzie za niski, a to jest błędem i może skutkować zwrotem pozwu).
Zobacz też: Jak wnosić wpis sądowy?