Prawa autorskie do pomysłu pracownika
Kwestia praw autorskich w odniesieniu do utworów wykonywanych w trakcie świadczenia pracy jest jednoznaczna i nie budzi wątpliwości. Zgodnie z art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych „jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.”
Cytowany powyżej przepis odnosi się jednak tylko do wyraźnie określonych sytuacji. Po pierwsze chodzi tutaj o relacje podmiotów związanych stosunkiem pracy. Zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy pracownikiem jest bowiem osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Drugą istotną kwestią jest to, iż utwór musi powstać „w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy”. Innymi słowy stworzenie utworu musi być wynikiem wykonywania obowiązków pracowniczych. Chodzi tutaj o sytuacje, gdy stworzenie utworu objętego ochroną prawa autorskiego należy do zadań określonych umową o pracę.
W rozumieniu prawa autorskiego utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Tym samym utworem może być zarówno piosenka, program komputerowy, wzór przemysłowy, projekt architektoniczny.
Zobacz: Prawa autorskie w spółce handlowej
Członek zarządu
Kwestia ta komplikuje się w przypadku, gdy mamy do czynienia z utworem stworzonym przez członka zarządu. Czy z racji pełnionej funkcji spółka kapitałowa staje się nabywcą praw autorskich majątkowych?
Członek zarządu spółki X wykonał projekt architektoniczny nowej siedziby spółki, na podstawie którego została ona zbudowana. Po odwołaniu z funkcji autor projektu zażądał wynagrodzenia za wykorzystanie jego utworu.
Zobacz: Wynagrodzenie członka zarządu
Zagadnienie to może mieć bowiem kluczowe znaczenie. W omawianej sytuacji, jeżeli majątkowe prawa autorskie do utworów stworzonych przez członka zarządu w związku z pełnioną przez niego funkcją są nabywane przez spółkę, wtedy też zwolnionemu członkowi wynagrodzenie nie będzie przysługiwało.
W odpowiedzi na to zagadnienie zwrócić należy uwagę, iż członek zarządu może pełnić swoją funkcję zarówno jako pracownik (na podstawie umowy o pracę), jak i w oparciu o umowę cywilnoprawną (np. kontrakt menedżerski). Jak wykazuje przy tym rozróżnieniu Sąd Apelacyjny z Warszawy (wyrok z dnia 12 listopada 2008 r., sygn. I ACa 227/08) istnienie pracowniczego stosunku pracy rodzi skutki prawnoautorskie (w postaci zastosowania art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Tym samym nabycie przez spółkę praw autorskich majątkowych do utworu członka władz spółki będzie miało miejsce w sytuacji, gdy pracuje on na podstawie umowy o pracę.