Według przepisów prawa pracę można świadczyć zarówno w formie umowy o pracę, jak i w ramach umów prawa cywilnego – umowy zlecenia i umowy o dzieło. Umowa o pracę wiąże się z koniecznością odprowadzania składek przez pracodawcę na ubezpieczenie, ponadto trudniej ją rozwiązać niż umowę cywilnoprawną, stąd często pracodawcy preferują świadczenie pracy w reżimie prawa cywilnego. Jeśli stosunek pracy ma określone, specyficzne cechy, nie można go jednak uznać za umowę zlecenie czy umowę o dzieło.
Problematyka terminowych umów o pracę
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Cechy umowy o pracę
Najważniejszą cechą umowy o pracę jest podporządkowanie pracownika pracodawcy. Przez podporządkowanie rozumie się wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy i na jego rzecz, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym. Oznacza to brak swobody w dysponowaniu przez pracownika rodzajem swoich obowiązków i sposobem ich wykonywania, dlatego w przypadku zawodów twórczych i artystycznych lepszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy o dzieło.
Umowa o pracę - nowe zasady w 2015 r.
Nierozwiązalne z umową o pracę jest wynagrodzenie płacone pracownikowi przez pracodawcę. Prawo pracy restrykcyjnie traktuje kwestie finansowe, wykluczając możliwość zrzeczenia się wynagrodzenia i ograniczając prowadzenie egzekucji z zarobków pracownika. W przypadku umowy zlecenie wynagrodzenie nie jest warunkiem sine qua non jej ważności.
Pracownik zatrudniony w ramach umowy o pracę zobowiązany jest świadczyć pracę osobiście, nie może cedować swoich obowiązków na inne osoby lub samowolnie wyznaczać swojego zastępcy.
Kolejną różnicą między umową o dzieło, a umową o pracę, jest sposób oceny pracy pracownika. W pierwszym przypadku mowa o umowie określonego rezultatu, zaś w drugim umowie starannego działania. Wobec tego umowa o pracę znacznie ogranicza roszczenia pracodawcy wobec pracownika, gdyż pozwala mu zarzucić jedynie niestaranność, a nie pociągać do odpowiedzialności za brak osiągnięcia konkretnego efektu.
Znaczenie nazwy
Nazwa umowy jest o tyle istotna, że stanowi informację, z jakim stosunkiem prawnym mamy do czynienia. Nie oznacza to, że sygnał ten jest nieomylny – dokonując dalszej analizy postanowień umownych, można uznać, że bez względu na nazwę, mamy w istocie do czynienia z innym rodzajem umowy.
Sąd dokonując tej oceny, nie może jednak nie wziąć pod uwagę woli stron zawierających umowę. Przyznaje się, że nazwa nadana umowie jest wyrazem intencji pracodawcy i pracownika, dlatego należy również zbadać tę sferę umowy. Zanim umowa zostanie przekwalifikowana, sąd powinien ustalić, dlaczego strony postanowiły nazwać umowę w dany sposób – czy jest to efektem błędu, przymusu pracodawcy, czy jednak zdecydowały się na takie rozwiązanie w pełni świadomie i obie nie chcą tego stanu zmieniać.
Umowa projektowa jako nowy typ umowy o pracę
Konsekwencje
W przypadku uznania przez sąd, że faktycznie doszło do zawarcia nieodpowiedniego rodzaju umowy, pracodawca może spodziewać się negatywnych konsekwencji takiego orzeczenia. Zawarcie umowy cywilnoprawnej w celu obejścia reżimu prawa pracy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, co Kodeks pracy sankcjonuje karą grzywny.