Obecnie, jeżeli dojdzie do śmierci pracodawcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą i pracownicy nie zostaną przejęci w trybie art. 231 Kodeksu pracy przez innego pracodawcę, następuje wygaśnięcie stosunków pracy z dniem śmierci pracodawcy (art. 632 § 1 Kodeksu pracy).
Wygaśnięcie umów o pracę z dniem śmierci pracodawcy to reguła, która nadal będzie obowiązywać po nowelizacji przepisów o wygaśnięciu stosunków pracy (art. 65 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, dalej: ustawa sukcesyjna). Reguła ta nie znajdzie zastosowania w odniesieniu do pracodawców, którzy we własnym imieniu wykonują działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). W przypadku ich śmierci do wygaśnięcia będzie dochodzić w późniejszych terminach, zależnych od ustanowienia lub nieustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Zarząd sukcesyjny polega na wyznaczeniu osoby fizycznej o pełnej zdolności do czynności prawnych do tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci jego właściciela (zob. Zasady ustanowienia zarządu sukcesyjnego). Celem ustawy sukcesyjnej jest bowiem przede wszystkim zachowanie ciągłości funkcjonowania firmy zmarłego przedsiębiorcy i kontynuacja zatrudnienia u nowego pracodawcy.
Nowe przepisy mają obowiązywać po upływie 3 miesięcy od dnia publikacji ustawy sukcesyjnej w Dzienniku Ustaw.
Warunki ustanowienia zarządu sukcesyjnego
|
Zasady ustanowienia zarządu sukcesyjnego Wariant I: powołanie zarządcy sukcesyjnego przez samego przedsiębiorcę W tym przypadku konieczne będą: pisemna zgoda wybranej osoby fizycznej na pełnienie tej funkcji oraz dokonanie wpisu jej danych do CEIDG. Faktyczne ustanowienie zarządu nastąpi w chwili śmierci przedsiębiorcy, tj. od tego dnia osoba wyznaczona powinna zacząć wypełniać przypisane jej obowiązki, również w zakresie prawa pracy. Wariant II: powołanie prokurenta na zarządcę sukcesyjnego przez przedsiębiorcę W tym przypadku konieczne będą: pisemna zgoda prokurenta na pełnienie tej funkcji oraz dokonanie wpisu jego danych do CEIDG. Faktyczne ustanowienie zarządu nastąpi w chwili śmierci przedsiębiorcy, tj. od tego dnia prokurent powinien zacząć wypełniać przypisane zarządcy sukcesyjnemu obowiązki, również w zakresie prawa pracy. Wariant III: ustanowienie zarządcy sukcesyjnego w ciągu 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy przez osoby do tego uprawnione, tj. małżonka, spadkobierców i zapisobierców windykacyjnych zmarłego, a po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego - właściciela przedsiębiorstwa w spadku W tym przypadku konieczne będą: oświadczenie osoby powoływanej na zarządcę o braku prawomocnie orzeczonych zakazów prowadzenia działalności gospodarczej oraz zgoda osób z prawem do udziału w przedsiębiorstwie w spadku większym niż 85/100 (łącznie). Faktyczne ustanowienie zarządu nastąpi z chwilą dokonania wpisu zarządcy sukcesyjnego do CEIDG na wniosek notariusza. Podstawa prawna: art. 6-12 ustawy sukcesyjnej. |
Osoby przejmujące prawa i obowiązki zmarłego pracodawcy
Zgodnie z nowymi przepisami w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego wykonywanie czynności z zakresu stosunków pracy będzie należeć do zarządcy sukcesyjnego, a gdy go nie ma - do osób wymienionych w art. 14 ustawy sukcesyjnej, których zadaniem jest utrzymanie działalności firmy do czasu załatwienia wszystkich formalności spadkowych. Są to (dalej: osoby uprawnione do dokonywania czynności zachowawczych):
1) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku,
2) spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy,
3) spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy albo zapisobierca windykacyjny, któremu zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku.
Po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego czynności należące do kompetencji pracodawcy ma realizować wyłącznie właściciel przedsiębiorstwa w spadku.
Należy zwrócić uwagę, że nowelizacja nie wprowadza obowiązku informowania pracowników o zarządzie sukcesyjnym. Muszą oni sami sprawdzać na stronie CEIDG, czy został on ustanowiony.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Wygaśnięcie stosunku pracy z powodu śmierci pracodawcy - jak stosować nowe przepisy
W artykule omówiono również okoliczności wykluczające wygaśnięcie umów o pracę, wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego przyczyną wygaśnięcia umów o pracę, ustanie zatrudnienia w razie braku zarządu sukcesyjnego.