Jakie są nowe wymiary urlopów macierzyńskich i rodzicielskich?
Po zmianie przepisów pracodawcy muszą przede wszystkim prawidłowo ustalić przysługującą danemu pracownikowi długość urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Urlopów tych udziela bowiem pracodawca na wniosek pracownika i powinien zweryfikować, czy pracownik wystąpił o prawidłowy wymiar urlopu i zachował właściwy termin złożenia w tej sprawie wniosku.
Po zmianach długość tego urlopu wynosi 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i od 65 do 71 tygodni w przypadku urodzenia większej liczby dzieci. Wymiar ten został osiągnięty dzięki wydłużeniu okresu dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego) o 2 tygodnie i wprowadzeniu nowego urlopu - urlopu rodzicielskiego w wymiarze 26 tygodni.
Udzielanie przez pracodawcę urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego
Nowa ustawa przewiduje dwie możliwości skorzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego:
1) przez złożenie dwóch osobnych wniosków o te urlopy - każdego w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem się danego urlopu,
2) przez złożenie jednego wniosku o oba te urlopy - nie później niż 14 dni po porodzie.
Jeżeli terminy te nie zostały zachowane pracodawca może odmówić udzielania pracownikowi tych urlopów.
Urlop rodzicielski
Urlop rodzicielski udzielany jest na okres 26 tygodni niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie, ponieważ kwestia ta została już uwzględniona przy określaniu czasu trwania urlopów macierzyńskich.
Z urlopu rodzicielskiego będą mogły skorzystać matki, ale i również ojcowie albo w całości, albo dzieląc się częścią urlopu z drugim rodzicem. Istnieje możliwość podzielenia urlopu rodzicielskiego, ale tylko na 3 części i każda z nich nie może być krótsza niż 8 tygodni. To w jaki sposób rodzice wykorzystają urlop rodzicielski będzie zależało tylko od nich. Umożliwienie ojcom skorzystania z urlopu rodzicielskiego ma sprzyjać częstszemu podejmowaniu obowiązków związanych z opieką nad małym dzieckiem przez ojca dziecka.
Pracodawca będzie natomiast mógł odmówić udzielania urlopu rodzicielskiego, jeżeli pracownik będzie wnioskował o ten urlop w krótszym wymiarze niż 8 tygodni.
Łączenie urlopów macierzyńskich i rodzicielskich z pracą
Nowe przepisy przewidują łączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy. Pracownik może wykonywać pracę maksymalnie w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Po zmianie przepisów będzie jednak mógł pracować dłużej niż 4 godziny na dobę, ponieważ nowe regulacja nie odnosi się już do 1/2 dobowego wymiaru czasu pracy.
Nowością jest możliwość odmówienia przez pracodawcę podjęcia pracy w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego. Pracodawca może nie wyrazić zgody na taką pracę, jeżeli nie jest to możliwe:
- ze względu na organizację pracy,
- rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego
Po zmianie przepisów pracodawcy muszą zastosować różne stopy procentowe do obliczenia kwoty zasiłku macierzyńskiego w zależności od momentu, w którym ubezpieczona zadeklaruje z jakich urlopów (zasiłków na warunkach urlopu macierzyńskiego) chce skorzystać.
Do tej pory zasiłek macierzyński w czasie trwania urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego wynosił 100 % podstawy wymiaru zasiłku.
Natomiast po zmianie przepisów zasiłek za czas trwania urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 60 % podstawy wymiaru zasiłku.
Ale w przypadku kiedy decyzja o skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego zostanie podjęta przez pracownicę jeszcze przed urodzeniem się dziecka (złoży ona do pracodawcy wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego a zaraz po nim urlopu rodzicielskiego), przez cały ten okres zasiłek macierzyński będzie wynosił 80 % podstawy wymiaru zasiłku.
Pracownica, która złożyła wniosek o urlop rodzicielski jeszcze przed porodem może zrezygnować z niego w całości i wówczas należy jej wypłacić wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego.
Jeżeli pracownica zdecydowała się jednocześnie na urlop rodzicielski i dodatkowy urlop macierzyński, to wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w tym przypadku wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku. Podstawę wymiaru dla zasiłków macierzyńskich stanowi przeciętne wynagrodzenie wypłacane w ciągu ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych.
Jeśli pracownica nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego przed upływem 12 miesięcy ubezpieczenia chorobowego, to wówczas podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.
Okres przejściowy
Nowe przepisy mają zastosowanie do rodziców dzieci urodzonych (przyjętych na wychowanie) począwszy od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od 17 czerwca 2013 r., a także do rodziców dzieci, którzy na dzień wejścia w życie ustawy korzystają z urlopu macierzyńskiego (urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego).
Omawiana nowelizacja ma zastosowanie na podstawie przepisów przejściowych także do:
- rodziców dzieci, którzy korzystają na dzień wejścia w życie ustawy z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego),
- rodziców wszystkich dzieci urodzonych w 2013 r., nawet gdy na dzień wejścia w życie ustawy nie korzystają oni już z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego).
Podstawa prawna:
Ustawa z 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.
Polecamy Poradnik: Zmiany w urlopach macierzyńskich i rodzicielskich