Na podstawie umowy o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania dzieła, a zamawiający do wypłaty ustalonego wynagrodzenia (art. 627 Kodeksu cywilnego). Przedmiotem pracy jest w tym przypadku stworzenie dzieła. Dzieło to może mieć zarówno charakter materialny, jak i niematerialny. Umowa o dzieło jest umową rezultatu, ponieważ polega na wytworzeniu przedmiotu, który w momencie zawarcia umowy nie istnieje i ma powstać w określonej przez strony przyszłości. Umowa tego rodzaju, co do zasady, nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami - ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.
Wykonawca dzieła będący pracownikiem
W zakresie ubezpieczeń społecznych obowiązuje szersza definicja pojęcia „pracownik” niż wynika to z przepisów Kodeksu pracy. Za pracownika uważana jest nie tylko każda osoba zatrudniona w ramach stosunku pracy, ale również wykonawca dzieła (także zleceniobiorca), który zamówione (zlecone) prace wykonuje na podstawie umowy o dzieło (zlecenia) zawartej z własnym pracodawcą. Również w sytuacji, gdy umowa o dzieło nie została zawarta z pracodawcą, jednak prace na podstawie takiej umowy pracownik wykonuje na rzecz swojego pracodawcy, przychód uzyskany z jej tytułu jest traktowany jak przychód ze stosunku pracy.
WAŻNE!
Umowa o dzieło jest wykonywana przez wykonawcę na rzecz własnego pracodawcy wówczas, gdy to pracodawca jest ostatecznym odbiorcą rezultatów pracy zamówionych w ramach umowy o dzieło.
Pracodawca (płatnik) nie ma obowiązku odrębnego zgłoszenia do ubezpieczeń swojego pracownika z tytułu zawarcia umowy o dzieło. Wynagrodzenie z umowy o dzieło uwzględnia w raportach ZUS RCA, składanych za ubezpieczonego z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx. Składki rozlicza się i opłaca od łącznej kwoty przychodu - z umowy o pracę i umowy o dzieło - na ogólnych zasadach obowiązujących w odniesieniu do pracowników.
Ustawa systemowa nie zawiera żadnych dodatkowych ograniczeń w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym co do rodzaju zawieranej umowy o dzieło, zakresu prac, rodzaju zamawianego dzieła, długości jej trwania. Jeżeli jest to umowa o dzieło zawarta z własnym pracodawcą, kwota uzyskiwanego z tej umowy przychodu powinna zostać uwzględniona w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Warto dodać, że umów cywilnoprawnych zawartych z osobami, którym pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego lub urlopu macierzyńskiego, nie traktuje się jak umów zawartych z własnym pracodawcą. Tym samym - wyjątkowo - nie ma obowiązku opłacania składek od umowy o dzieło zawartej z własnym pracownikiem w okresie tych urlopów.
Korzyści (+)
Przychód z umowy o dzieło zawartej przez pracodawcę z pracownikiem przebywającym na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym nie podlega oskładkowaniu.
Wynagrodzenie za wykonanie dzieła nie będzie doliczane do podstawy oskładkowania z tytułu umowy o pracę również w przypadku, gdy umowa o dzieło jest wykonywana przez pracownika na rzecz własnego pracodawcy, ale realizowana w ramach prowadzonej przez pracownika działalności gospodarczej. Warunkiem jest, aby przychód z umowy o dzieło był opodatkowany jako przychód z działalności gospodarczej (a nie z działalności wykonywanej osobiście).
Dzieło wykonywane na rzecz pracodawcy
Może się zdarzyć, że osoba, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, zawiera umowę o dzieło z innym podmiotem. Jednak pracę w ramach tej umowy wykonuje na rzecz własnego pracodawcy, nie zaś na rzecz podmiotu, z którym umowa została zawarta. Zdarza się to wówczas, gdy między firmami istnieje powiązanie biznesowe lub kapitałowe.
Więcej w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń - Zamów prenumeratę >>