RADA
Jeżeli w czasie prowadzenia działalności gospodarczej będzie Pan opłacał składki ZUS od najniższej wskazanej przepisami podstawy wymiaru składek (30% minimalnego wynagrodzenia w pierwszych dwóch latach działalności), okres ten nie zostanie wliczony do stażu, od którego zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Byłaby taka możliwość, gdyby składki z tytułu prowadzonej działalności opłacał Pan od podstawy nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.
UZASADNIENIE
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych może przysługiwać przedsiębiorcy, który zakończył działalność pozarolniczą i uzyskał status osoby bezrobotnej, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
• nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych,
• w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.
Okres opłacania składek z tytułu pozarolniczej działalności może zatem zostać wliczony do stażu, od którego zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Warunkiem jest jednak wcześniejsze opłacanie składek od podstawy wymiaru nie niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia.
Minimalną podstawą, od której ustala się wysokość składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki na Fundusz Pracy za osoby prowadzące działalność gospodarczą, jest kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, określonego w ustawie budżetowej. W 2011 r. jest to kwota 2015,40 zł. Projekt ustawy budżetowej na 2012 r. (przekazany do Sejmu 29 września 2011 r.) zakłada, że prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2012 r. wyniesie 3624 zł (art. 27 projektu ustawy budżetowej na rok 2012). Jeżeli ta kwota nie ulegnie zmianie w toku prac legislacyjnych, minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców w 2012 r. będzie wynosić 2174,40 zł (60% z 3624 zł). Minimalna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby prowadzącej pozarolniczą działalność jest równa 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z IV kwartału poprzedniego roku w sektorze przedsiębiorstw włącznie z wypłatami z zysku (w 2011 r. jest to kwota 2704,31 zł). Wysokość przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału 2011 r. będzie znana w styczniu 2012 r. (dopiero wówczas będzie możliwe ustalenie minimalnej podstawy wymiaru składki zdrowotnej na 2012 r.).
Aby ułatwić początkującym przedsiębiorcom rozwinięcie działalności, ustawodawca wprowadził przepisy, które dają możliwość ograniczenia kosztów związanych z jej prowadzeniem. Rozwiązania te powodują zmniejszenie obciążeń z tytułu obowiązku opłacania składek ZUS przez pierwsze 2 lata działalności gospodarczej. W przypadku tzw. warunków preferencyjnych, określonych w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, minimalną podstawą wymiaru składek jest kwota równa 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę (2011 r. kwota ta wynosi 415,80 zł, w 2012 r. - 450,00 zł). Prawo do opłacania niższych składek nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. W przypadku tego ubezpieczenia minimalna składka wynosi tyle samo dla wszystkich przedsiębiorców.
Z możliwości opłacania niższych składek na ubezpieczenia społeczne może skorzystać osoba, która jednocześnie spełnia wszystkie następujące warunki:
• rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej (preferencyjne zasady nie dotyczą innej działalności niż gospodarcza),
• nie prowadziła w okresie ostatnich 60 miesięcy żadnej pozarolniczej działalności (zarówno gospodarczej, jak i innej niż gospodarcza),
• nie wykonuje w ramach podjętej działalności gospodarczej pracy na rzecz swojego byłego pracodawcy, dla którego wykonywała w ramach stosunku pracy te same czynności, które wchodzą w zakres obecnej działalności (w roku rozpoczęcia jej wykonywania lub w roku poprzedzającym jej rozpoczęcie).
Preferencyjne zasady opłacania składek ZUS dają początkującemu przedsiębiorcy dodatkową korzyść w postaci nieopłacania za niego składki na Fundusz Pracy. Składkę tę opłaca się bowiem od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale tylko w sytuacji, gdy w przeliczeniu na okres miesiąca kwoty te są równe lub wyższe niż kwota minimalnego wynagrodzenie za pracę. Najniższa „preferencyjna” podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych za przedsiębiorcę wynosi tylko 30% minimalnego wynagrodzenia. Tym samym, jeżeli zdecyduje się on na opłacanie składek w najniższym możliwym wymiarze, zostaje tym samym zwolniony z obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy.
Przedsiębiorca powinien jednak pamiętać, że niskie składki na ubezpieczenia społeczne, oznaczające w krótkim okresie dość dużą oszczędność, w dłuższej perspektywie mogą się przełożyć na odpowiednio niższe świadczenia z systemu zabezpieczenia społecznego. W obecnie obowiązującym systemie, w którym wysokość świadczeń emerytalnych jest ściśle uzależniona od kapitału zgromadzonego na koncie ubezpieczonego w ZUS i OFE, niska podstawa składek emerytalnych oznacza również w przyszłości niższą emeryturę. Jeżeli przedsiębiorca przystąpił do ubezpieczenia chorobowego, a następnie był niezdolny do pracy z powodu choroby - będzie miał również niską podstawę wymiaru zasiłków i innych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Podobnym, odroczonym w czasie skutkiem opłacania niskich składek ubezpieczeniowych jest brak możliwości uzyskania zasiłku dla bezrobotnych, nawet jeżeli po zakończeniu działalności były przedsiębiorca uzyska status osoby bezrobotnej i spełni pozostałe ustawowe warunki do uzyskania zasiłku. Takie stanowisko zajęło również Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na interpelację poselską nr 24310 (źródło: www.sejm.gov.pl).
ZAGROŻENIA (-)
Okres opłacania składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od kwoty niższej niż minimalne wynagrodzenie nie jest uwzględniany w stażu, od którego zależy prawo do zasiłku dla bezrobotnych.
Przepisy ustawy systemowej wskazują przedsiębiorcy tylko najniższą możliwą podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych (zarówno ustalaną na zasadach ogólnych, jak i preferencyjnych). Górnym ograniczeniem jest tu tylko kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych (do tzw. 30-krotności). A zatem przedsiębiorca sam może zdecydować, czy skorzysta z preferencyjnych zasad oskładkowania, a jeżeli tak - to w jakim zakresie. Dokonując wyboru wysokości opłacanych składek przedsiębiorca tym samym dokonuje wyboru, czy okres prowadzenia działalności gospodarczej będzie miał zaliczony do okresu uprawniającego do zasiłku dla bezrobotnych czy nie. Jeśli chce, aby tak się stało, musi zadeklarować podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości równej lub wyższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia (art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Skutkiem ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na tym poziomie będzie obowiązek opłacania składki również na Fundusz Pracy.
• art. 18 ust. 8, art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d, art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.).
Joanna Stolarska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych