Pracownik, który stał się niezdolny do pracy i przebywa na zwolnieniu lekarskim, powinien wykorzystywać to zwolnienie zgodnie z zaleceniami lekarza, co w efekcie doprowadzić ma do jak najszybszego odzyskania przez niego zdolności do pracy. Osiągnięciu ponownej zdolności do pracy może stanąć na przeszkodzie zarówno wykonywanie w trakcie tego zwolnienia pracy zarobkowej, jak i podejmowanie innych czynności, które wpływać mogą hamująco na proces leczenia.
Zasadniczym celem zwolnienia lekarskiego jest zatem jak najszybszy powrót pracownika do zdrowia i odzyskanie pełnej zdolności do pracy. Celem natomiast zasiłku chorobowego jest rekompensata utraconego przez pracownika dochodu. Pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim nie wykonuje bowiem pracy, za którą w normalnych okolicznościach otrzymywałby wynagrodzenie. Zasiłek chorobowy przyznawany jest co do zasady w wysokości 80% wynagrodzenia. Celem zasiłku chorobowego jest zatem utrzymanie płynności finansowej pracownika niezdolnego do pracy.
Jak stanowi Sąd Najwyższy przejawem troski niezdolnego do pracy pracownika o dobro pracodawcy powinno być stosowanie się do wskazań lekarskich i niepodejmowanie czynności, które mogłyby niezdolność do pracy przedłużyć [wyrok z dnia 16 listopada 2000r. I PKN 44/00]. W art. 211 Kodeks pracy przewiduje, że do podstawowych obowiązków pracowniczych należy m. in. poddawanie się badaniom kontrolnym i stosowanie się do wskazań lekarskich.
Biorąc pod uwagę linię orzeczniczą Sądu Najwyższego stwierdzić należy, że podjęcie pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego może zostać uznane w konkretnych przypadkach, przy spełnieniu jeszcze dodatkowych przesłanek, za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych i stanowić nawet przyczynę zwolnienia dyscyplinarnego z art. 52 Kodeksu pracy [wyrok z dnia 1 lipca 1999r. I PKN 136/99]. Wynika to przede wszystkim z tego, że pracownik podejmujący czynności, które wpływają na przedłużenie się jego niezdolności do pracy działa ze szkodą dla pracodawcy i narusza szereg swoich obowiązków, m. in. obowiązek lojalności wobec pracodawcy.
Ustawodawca sankcjonuje podejmowanie pracy zarobkowej w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy poprzez utratę prawa do zasiłku. W art. 17 ustawy wskazane zostały dwie, niezależne od siebie przesłanki utraty prawa do zasiłku: wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy oraz wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego celem. Niezależnie od długości podjętej pracy, pracownik traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia, w trakcie którego praca była świadczona.
Pojęcie „pracy” jest w tym przypadku bardzo szerokie. Obejmuje wszelką ludzką aktywność zmierzającą do osiągnięcia korzyści majątkowej. W trakcie zwolnienia lekarskiego sankcjonowane utratą prawa do zasiłku jest zarówno podejmowanie pracy w ramach stosunku pracy, ale również na podstawie umów cywilnoprawnych oraz samozatrudnienia.
Zgodnie z art. 68 ustawy, zarówno pracodawca jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych uprawnieni są do kontrolowania prawidłowości wykorzystywania przez pracownika zwolnienia, a także do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Ponadto Sąd Najwyższy orzekł, że pracodawca ma prawo żądać od pracownika wyjaśnień, czy w okresie zwolnienia przeprowadził on zaleconą przez lekarza kurację czy też wykorzystywał zwolnienie w innym celu [wyrok z dnia 19 kwietnia 2001r. I PKN 376/00].
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.10.77.512 ze zm.)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.98.21.94 ze zm.)
Marta Milej
Aplikant radcowski w Kancelarii Prawniczej Głowacki i Wspólnicy sp. k.
***
Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów działających w Internecie.
Marta Milej - aplikant radcowski, ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Od stycznia 2011 r. rozpoczęła aplikację radcowską przy OIRP w Poznaniu. Odbyła praktykę w Urzędzie Miasta Poznania (Wydział Gospodarki Nieruchomościami) oraz zdobywała doświadczenie w kancelarii radcy prawnego oraz biurze rachunkowym. Jej zainteresowania koncentrują się wokół prawa konsumenckiego oraz prawa pracy. Posługuje się językiem angielskim i rosyjskim.