W zakresie tej kontroli znajduje się:
• prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby,
• wystawianie zaświadczeń lekarskich do celów wypłaty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy .
ZUS ma ustawowy obowiązek poinformowania pracodawcy o wyniku postępowania kontrolnego.
Kontrolę przeprowadza lekarz orzecznik ZUS, który jest uprawniony do tego, aby:
• przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego w wyznaczonym miejscu lub w miejscu jego pobytu,
• skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta ZUS,
• zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego, stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie,
• zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie.
Procedura kontrolna rozpoczyna się od wysłania przez ZUS do pracownika wezwania, w którym wyznaczony jest termin badania lub termin dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. Wezwanie zawiera informację o skutkach braku współpracy pracownika z ZUS w zakresie przeprowadzanej kontroli. Ubezpieczony jest powiadamiany, że w przypadku nieuczynienia zadość ww. obowiązkom zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po wskazanym terminie.
Należy ponadto pamiętać, że zaświadczenie lekarskie straci również ważność, jeżeli po przeprowadzeniu badania oraz po analizie dokumentacji medycznej lekarz orzecznik ZUS określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim. W takim wypadku lekarz orzecznik wystawia zaświadczenie, które jest traktowane na równi z zaświadczeniem stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 59 ust. 7 i 8 ustawy).