RADA
Państwa pracownik w związku z trwającą chorobą powinien powstrzymać się nie tylko od pracy w Państwa firmie, ale także od wykonywania działalności gospodarczej. W przeciwnym przypadku traci prawo do zasiłku chorobowego/świadczenia rehabilitacyjnego.
UZASADNIENIE
W sytuacji gdy zachodzi podejrzenie, że pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim/świadczeniu rehabilitacyjnym wykorzystuje je niezgodnie z przeznaczeniem lub wykonuje w tym czasie inną pracę zarobkową, pracodawca zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych może samodzielnie skontrolować tego pracownika. W Państwa przypadku świadczenia chorobowe wypłaca ZUS, co oznacza, że zatrudniali Państwo na dzień 30 listopada 2009 r. mniej niż 20 ubezpieczonych. W razie podejrzenia, że pracownik nieprawidłowo wykorzystuje zwolnienie od pracy, z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli należy zwrócić się do ZUS.
Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich/świadczenia rehabilitacyjnego od pracy polega na ustaleniu, czy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracownik:
• wykonuje inną pracę zarobkową,
• wykorzystuje zwolnienie lekarskie od pracy w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem.
Wykonywanie w czasie zwolnienia lekarskiego pracy zarobkowej powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego. Przez pracę zarobkową należy rozumieć każdą pracę przynoszącą ubezpieczonemu przychód, niezależnie od jej podstawy prawnej, a więc niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej czy w ramach własnej działalności gospodarczej.
WAŻNE!
Za pracę zarobkową uważa się wszelkie czynności zmierzające do osiągnięcia zarobku, choćby były to czynności nieobciążające w sposób istotny organizmu.
Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres objęty kontrolowanym zaświadczeniem lekarskim, a w przypadku świadczenia rehabilitacyjnego - za cały miesiąc kalendarzowy, w którym stwierdzono te okoliczności (art. 17 i art. 22 ustawy zasiłkowej). Zasada ta ma zastosowanie nawet wówczas, gdy ubezpieczony wykonywał pracę w okresie orzeczonej niezdolności do pracy tylko przez jeden dzień.
Jeżeli podejrzewają Państwo, że pracownik nieprawidłowo wykorzystuje okres, na który przyznano mu zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, należy zwrócić się do ZUS z prośbą o przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystywania przez pracownika zwolnienia lekarskiego. Jeżeli w trakcie kontroli okaże się, że pracownik wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie lekarskie w sposób niezgodny z jego celem, tj. wykonywał czynności mogące przedłużyć okres niezdolności do pracy, osoby kontrolujące sporządzą protokół z przeprowadzonej kontroli. Wskażą w nim, na czym polegało nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego i przedłożą protokół kontrolowanemu pracownikowi, który będzie mógł wnieść do niego uwagi i zastrzeżenia.
Sporządzony protokół stanowi podstawę do wydania decyzji przez ZUS o odmowie wypłaty zasiłku chorobowego za cały okres objęty kontrolowanym zaświadczeniem lekarskim o czasowej niezdolności do pracy lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały miesiąc.
Wątpliwości, czy zwolnienie na czas niezdolności od pracy było wykorzystywane niezgodnie z jego celem, rozstrzyga ZUS. W miarę potrzeby ZUS występuje do lekarza leczącego o wydanie opinii i wydaje decyzję, od której przysługują środki odwoławcze do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli ZUS uzyska niebudzące wątpliwości informacje z innych instytucji czy podmiotów o wykonywaniu pracy przez ubezpieczonego w okresie czasowej niezdolności do pracy, może wydać decyzję na podstawie tych informacji. Posiadają Państwo materiały wskazujące, że pracownik w okresie niezdolności do pracy wykonywał pracę w zakresie swojej działalności gospodarczej. Jest to podstawa do wydania przez ZUS decyzji o odmowie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za miesiąc, w którym udowodniono wykonywanie działalności zarobkowej.
• art. 17, art. 22 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512),
• § 1, § 4, § 9-10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. Nr 65, poz. 743).
Bogusław Nowakowski
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Orzecznictwo uzupełniające:
• Świadczenia z chorobowego ubezpieczenia społecznego mają rekompensować straty w dochodach uzyskiwanych z pozarolniczej działalności. Niedopuszczalne jest pobieranie tych świadczeń w razie uzyskiwania przez ubezpieczonego dotychczasowych dochodów ze względu na kontynuowanie przez niego działalności pozarolniczej w nieumniejszonym zakresie, mimo iż wykonywanie tej działalności nie obciążało w istotny sposób organizmu. (Wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2007 r., I UK 145/07, M.P.Pr. 2008/4/212)