RADA
Za 3 godziny przepracowane powyżej 8 godzin w sobotę powinni Państwo wypłacić pracownikowi oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek w wysokości 50% wynagrodzenia (za każdą godzinę) lub oddać czas wolny. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
W zamian za pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy pracodawca ma obowiązek udzielenia, w uzgodnionym z pracownikiem terminie i do końca okresu rozliczeniowego, innego dnia wolnego od pracy (art. 1513 Kodeksu pracy; dalej: k.p.). Jednak odbiór dnia wolnego przez pracownika w przedstawionej sytuacji zrekompensuje mu tylko 8 godzin pracy w sobotę. Pracuje on bowiem po 8 godzin dziennie i odebranie dnia wolnego spowoduje, że nadal będzie miał nierozliczone 3 godziny pracy w sobotę.
Praca wykonywana w sobotę powyżej 8 godzin była jednocześnie pracą wykonywaną w godzinach nadliczbowych przekraczających normę dobową. Dlatego za 3 godziny przepracowane powyżej 8 godzin w sobotę pracownikowi przysługuje, oprócz normalnego wynagrodzenia, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 50% wynagrodzenia (art. 1511 § 1 pkt 2 k.p.).
Jeżeli nie chcą Państwo wypłacać pracownikowi wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, w zamian za przepracowane przez niego 3 godziny nadliczbowe, na pisemny wniosek pracownika, mogą Państwo udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy (art. 1512 § 1 k.p.).
Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić także bez wniosku pracownika. W takim przypadku powinni Państwo udzielić pracownikowi czasu wolnego od pracy najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych (art. 1512 § 2 k.p.). W omawianej sytuacji bez wniosku pracownika powinni Państwo udzielić mu w zamian za 3 godziny nadliczbowe czasu wolnego w wymiarze 4,5 godziny. Odbiór czasu wolnego nie może jednak spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. W przypadku udzielenia czasu wolnego w zamian za 3 godziny nadliczbowe przepracowane powyżej 8 godzin pracownikowi nie będzie już przysługiwać dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.
Udzielenie pracownikowi zastępczego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodniowego rozkładu czasu pracy powinno nastąpić niezależnie od liczby godzin przepracowanych przez pracownika w tym dniu. Dlatego w przypadku przepracowania w takim dniu np. 11 godzin, trzeba pracownikowi w razie oddania dnia wolnego, w którym było zaplanowane 8 godzin pracy, zrekompensować jeszcze dodatkowo czasem wolnym lub dodatkiem pracę powyżej 8 godzin. Natomiast w razie przepracowania w dniu wolnym z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia mniej niż 8 godzin i odbioru w zamian dnia wolnego, w którym pracownik ma zaplanowane 8 lub więcej godzin pracy, za niedopracowane godziny trzeba pracownikowi zapłacić wynagrodzenie przestojowe.
PRZYKŁAD
Pracownik jest zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy. Pracuje od poniedziałku do piątku po 8 godzin. Pracodawca polecił pracownikowi pracę w sobotę, będącą dla niego dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Pracownik pracował w sobotę 4 godziny. W takiej sytuacji również należy mu się za pracę w sobotę cały dzień wolny od pracy. Odbierając wolne za pracę przez 4 godziny w sobotę, w dniu, w którym pracownik miał zaplanowane 8 godzin pracy, będzie on miał niedopracowane 4 godziny. Za te nieprzepracowane 4 godziny należy wypłacić pracownikowi wynagrodzenie przestojowe (art. 81 Kodeksu pracy).
Gdy pracodawca nie będzie mógł osiągnąć porozumienia z pracownikiem w sprawie terminu odbioru dnia wolnego za pracę w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy lub gdy udzielenie takiego dnia będzie niemożliwe (np. gdy praca nadliczbowa wystąpi w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego), to pracownikowi należy wypłacić za taką pracę dodatek do wynagrodzenia.
PRZYKŁAD
Pracownik pracuje od poniedziałku do piątku po 8 godzin w podstawowym systemie czasu pracy. W zakładzie obowiązuje 1-miesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy obejmujący pełne miesiące kalendarzowe. Pracodawca polecił pracownikowi pracę przez 11 godzin w sobotę 31 października br. Był to ostatni dzień okresu rozliczeniowego. Pracodawca nie mógł więc oddać pracownikowi dnia wolnego za pracę w sobotę, tylko musi mu zapłacić za nią dodatki. W takim przypadku za pierwsze 8 godzin pracownik powinien otrzymać, oprócz normalnego wynagrodzenia, dodatek w wysokości 100%. Godziny te stanowią bowiem przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy (art. 1511 § 2 Kodeksu pracy). Natomiast za następne 3 godziny pracy w sobotę pracownik otrzyma dodatek w wysokości 50% wynagrodzenia z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy (art. 1511 § 1 Kodeksu pracy). Pracownik zarabia miesięcznie 1500 zł. W październiku br. jest do przepracowania 176 godzin. Za pracę w sobotę przez 11 godzin obliczamy wynagrodzenie wraz z dodatkami w następujący sposób:
Krok 1. Obliczamy stawkę godzinową wynagrodzenia, jaka przysługuje pracownikowi:
1500 zł : 176 godz. = 8,52 zł
Krok 2. Obliczamy wynagrodzenie przysługujące pracownikowi za 11 godzin pracy w sobotę:
8,52 zł x 11 godz. = 93,72 zł
Krok 3. Obliczamy dodatek za nadgodziny za pierwsze 8 godzin pracy w sobotę:
8,52 zł x 8 godz. x 100% = 68,16 zł
Krok 4. Obliczamy dodatek za nadgodziny za 3 godziny nadliczbowe wykraczające poza 8 godzin pracy w sobotę:
8,52 zł x 3 godz. x 50% = 12,78 zł
Krok 5. Obliczamy łączne wynagrodzenie przysługujące pracownikowi za pracę przez 11 godzin w sobotę:
93,72 zł + 68,16 zł + 12,78 zł = 174,66 zł.
Pracownik za pracę przez 11 godzin w sobotę zarobi 174 zł 66 gr.
• art. 81, 151, 1511, 1512 i 1513 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 115, poz. 958
Małgorzata Mędrala
aplikant radcowski