Obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy ciąży na pracodawcy. W myśl ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustalającej ten obowiązek, za pracodawcę uważa się jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudnia ona co najmniej jednego pracownika. Oznacza to, że obowiązek opłacania składek na FP za zleceniobiorców, w przypadku zleceniodawców będących osobami fizycznymi, dotyczy tylko tych, którzy zatrudniają co najmniej jednego pracownika. Natomiast w przypadku jednostki organizacyjnej obowiązek opłacania składek na FP za zleceniobiorców nie zależy od zatrudniania przez zleceniodawcę pracowników.
Obowiązek ubezpieczeń i wysokość przychodu
Za zleceniobiorców należy opłacać składki na FP, gdy z umowy zlecenia podlegają oni obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz gdy podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2008 roku wynosi 1126 zł).
Składka wynosi 2,45 proc. podstawy wymiaru. Stanowi ją podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia podstawy do tzw. rocznej podstawy wymiaru składek.
W przypadku zleceniobiorców podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód uzyskiwany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli odpłatność została ustalona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność została ustalona w inny sposób (co w praktyce nie występuje), podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia. Wobec tego w przypadku zleceniobiorców podstawę tę stanowi zawsze wypłacone w danym miesiącu wynagrodzenie.
Przeliczenie podstawy wymiaru
W przypadku umów zlecenia trwających kilka miesięcy z określonym w umowie wynagrodzeniem w stawce miesięcznej, w celu ustalenia obowiązku opłacania składek na FP, należy dokonywać przeliczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na okres miesiąca.
Gdy zleceniobiorca wykonywał pracę przez niepełny miesiąc (np. z uwagi na rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania umowy w trakcie miesiąca, chorobę), należy ustalać, ile wynosiłaby podstawa wymiaru składek, gdyby praca była wykonywana przez cały miesiąc. Jeżeli ustalona w ten sposób podstawa wymiaru składek jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia, to zleceniodawca ma obowiązek opłacenia składki na FP.
Jeśli zatem spółka jawna zawarła ze zleceniobiorcą umowę zlecenia na okres od 16 sierpnia 2008 r. do 31 października 2008 r. i w umowie zobowiązała się wypłacać mu wynagrodzenie miesięczne w wysokości 1,5 tys. zł, a w październiku 2008 r. zleceniobiorca otrzymał wynagrodzenie w wysokości 750 zł, to z uwagi, że w przeliczeniu na okres miesiąca podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spółka musi opłacić za październik składkę na FP.
Przeliczenia w powyższy sposób nie należy dokonywać, gdy w umowie zlecenia nie określono wynagrodzenia w stawce miesięcznej, ale w akordowej, kwotowej stawce godzinowej albo prowizyjnej. Wówczas o obowiązku opłacania składek na FP decyduje wysokość osiągniętego przychodu. Jeżeli osiągnięty w danym miesiącu przychód z umowy zlecenia jest co najmniej równy kwocie minimalnego wynagrodzenia, zleceniodawca ma obowiązek opłacenia składki na FP.
Kilka źródeł przychodów
Obowiązek opłacania składki na FP istnieje również, gdy łączna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest równa co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia. Wobec tego płatnik, który zatrudnia zleceniobiorcę podlegającego obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, którego podstawa wymiaru składek jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, powinien uzyskać od niego oświadczenie, czy ma inne tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Jeżeli złoży oświadczenie, że oprócz umowy zlecenia nie ma innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, składka na FP nie powinna być opłacana.
PRZYKŁAD
PRZYCHÓD WYŻSZY OD WYNAGRODZENIA MINIMALNEGO
Spółka z o.o. zawarła z Janem K. umowę zlecenia na okres od 15 września 2008 r. do 15 listopada 2008 r. Odpłatność ustalono w stawce godzinowej - 10 zł za godzinę. Spółka wypłaciła Janowi K. w miesiącu: wrześniu - 800 zł, w październiku - 1,6 tys. zł, w listopadzie 700 zł. Ponieważ otrzymywane wynagrodzenie nie podlega przeliczeniu, zleceniodawca nie opłaca za niego składek na FP za wrzesień i listopad. W tych miesiącach podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie była bowiem równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu. Składka na FP powinna być natomiast opłacona za październik, gdyż w tym miesiącu podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe była wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.
PRZYKŁAD
OBOWIĄZEK PRZELICZENIA PODSTAWY
Jan N. wykonuje na rzecz spółki z o.o. pracę na podstawie umowy zlecenia, którą zawarł na okres od 15 września do 16 listopada 2008 r. W umowie odpłatność określono w stawce miesięcznej, w wysokości 1,5 tys. zł. W poszczególnych miesiącach zleceniodawca wypłacił zleceniobiorcy wynagrodzenie w wysokości: wrzesień - 750 zł, październik - 1,5 tys. zł, listopad - 750 zł. Z uwagi, że wynagrodzenie z umowy zlecenia jest określone w stawce miesięcznej, a we wrześniu oraz w listopadzie było niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia, zleceniodawca dokonał przeliczenia podstawy wymiaru składek w tych miesiącach. Ponieważ po przeliczeniu podstawa wymiaru jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spółka opłaciła składkę na FP nie tylko za październik, ale także za wrzesień i listopad.
PRZYKŁAD
ISTOTNY STATUS PŁATNIKA SKŁADEK
Marek D. prowadzi działalność gospodarczą i zatrudnia dwóch zleceniobiorców. Podlegają oni obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Mimo że podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia Marek D. nie ma obowiązku opłacania za zleceniobiorców składki na Fundusz Pracy. Jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą nie zatrudnia on bowiem żadnego pracownika.
PRZYKŁAD
WYSOKOŚĆ PRZYCHODU Z UMOWY ZLECENIA
Spółka jawna chce zatrudnić jedną osobę na podstawie umowy zlecenia. Spółka nie zatrudnia pracowników. Jeżeli zleceniobiorca z tytułu umowy zlecenia będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia będzie równa lub wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spółka będzie musiała za zleceniobiorcę opłacać również składkę na FP.
MICHAŁ JAROSIK
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 2 ust. 1 pkt 25, art. 104 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 z późn. zm.).