Osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.
Podleganie ubezpieczeniom
W przypadku przedsiębiorców obowiązek ubezpieczeń powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania działalności, a ustaje z dniem zaprzestania jej wykonywania.
Objęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko, jeśli zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych nastąpi w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia (od dnia rozpoczęcia działalności). W innym przypadku objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku, jednak nie wcześniej niż od dnia złożenia wniosku.
Oprócz ubezpieczeń społecznych osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają również ubezpieczeniu zdrowotnemu. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego takich osób powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności.
Zgłoszenie do ubezpieczeń
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą dokonują zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA „Zgłoszenie do ubezpieczeń/ zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej”. W przypadku dokonania zmiany danych wskazanych w zgłoszeniu do ubezpieczenia odnośnie do tytułu ubezpieczenia oraz rodzajów ubezpieczeń i terminów ich powstania o fakcie tym należy powiadomić ZUS, dokonując wyrejestrowania na formularzu ZUS ZWPA „Zgłoszenie wyrejestrowania płatnika składek”, a następnie ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierających prawidłowe dane.
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest jednocześnie płatnikiem składek na własne ubezpieczenia społeczne. Dlatego też jej obowiązkiem jest złożenie druku zgłoszenia płatnika składek ZUS ZFA „Zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek - osoba fizyczna”. Do zgłoszenia płatnik (osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą) jest obowiązany załączyć kopię decyzji urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP i zaświadczenia urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON. Zgłoszenia tego dokonuje się w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych. Zgłoszenia tego należy dokonać nawet w przypadku opłacania składek wyłącznie na własne ubezpieczenia.
Jeśli osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą posiada więcej niż jeden rachunek bankowy lub gdy adres siedziby jest inny niż adres, pod którym prowadzona jest działalność, należy złożyć dodatkowo formularze: ZUS ZBA „Informacja o numerach rachunków bankowych płatnika składek” i ZUS ZAA „Adresy prowadzenia działalności gospodarczej przez płatnika składek”.
Jako płatnik składek osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ma obowiązek zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wszelkich zmian w stosunku do informacji wskazanych w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od zaistnienia zmian, stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS. Do zawiadomienia o zmianach dotyczących numerów NIP i REGON, nazwy skróconej płatnika składek, nazwiska, pierwszego imienia i daty urodzenia płatnika osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą dołącza kopie decyzji urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP i zaświadczenia urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON.
Zmiany danych identyfikacyjnych należy dokonać na formularzu ZUS ZIPA „Zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych płatnika składek”, a pozostałych danych płatnika na formularzu ZUS ZFA.
Jeśli zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenie płatnika składek lub dokumenty korygujące te zgłoszenia nie zostały zidentyfikowane w systemie informatycznym, ZUS może żądać od osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą ponownego złożenia dokumentu. Zakład może z urzędu sporządzić te dokumenty oraz korygować stwierdzone w nich błędy. Zakład może z urzędu wprowadzać i korygować dane bezpośrednio na koncie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, zawiadamiając ją o podjętych działaniach.
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność mogą zgłaszać się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z jednym z niżej wymienionych kodów:
• 05 10 - osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
• 05 12 - osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, mająca ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (stosuje się do wypełniania dokumentów dotyczących okresu od 1 stycznia 2008 r.),
• 05 60 - osoba niepełnosprawna podejmująca po raz pierwszy prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, wnioskująca o dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na postawie art. 25 ust. 3b ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (stosuje się do wypełniania dokumentów rozliczeniowych dotyczących okresu do 31 grudnia 2007 r.),
• 05 61 - osoba niepełnosprawna podejmująca po raz pierwszy prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, wnioskująca o dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na postawie art. 25 ust. 3b ustawy z 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (stosuje się do wypełniania dokumentów rozliczeniowych dotyczących okresu do 31 grudnia 2007 r.),
• 05 70 - osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia,
• 05 72 - osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, mająca ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (stosuje się do wypełniania dokumentów dotyczących okresu od dnia 1 stycznia 2008 r.).
Piotr Matwiejczyk