Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego. Zakaz ten jest bezwzględny. Ochrona przed wypowiedzeniem jest tak szeroka, że obejmuje nawet sytuacje, w których pracownica zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia. W takich sytuacjach orzecznictwo przyjmuje, iż może ona kwestionować skuteczność wypowiedzenia, nawet jeśli w momencie wręczenia jej wypowiedzenia nie podlegała jeszcze szczególnej ochronie. Jeżeli pracownica sama złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, nie wiedząc o stanie ciąży, może ona powołując się na błąd, uchylić się od jego skutków.
Ograniczona jest również możliwość rozwiązywania umowy o pracę. Przejawia się to w przedłużeniu istnienia niektórych umów terminowych aż do dnia porodu. Umowa o pracę na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, zostaje z mocy prawa przedłużona aż do dnia porodu. Nie ulega jednak przedłużeniu umowa zawarta w celu zastępstwa pracownika w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Jeżeli chodzi o rozwiązywanie umów o pracę bez wypowiedzenia, to jest ono dopuszczalne tylko z winy pracownicy, a więc nie na podstawie art. 53 k.p. (przedłużająca się niemocność w pracy) i tylko jeżeli zakładowa organizacja reprezentująca pracownicę wyrazi na to zgodę. Jeżeli jednak u pracodawcy organizacja związkowa nie istnieje bądź pracownica nie jest reprezentowana przez organizację istniejącą, pracodawca zwolniony jest z obowiązku uzyskania zgody na rozwiązanie umowy.
Ograniczenia dotyczące wypowiadania i rozwiązywania umów z pracownicami w ciąży wyłączone są w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawca. W takim przypadku pracodawca powinien uzgodnić z zakładową organizacją związkową reprezentującą pracownicę termin rozwiązania umowy o pracę a pracownica uprawniona jest do zasiłku równego zasiłkowi macierzyńskiemu, jaki otrzymałaby, gdyby podlegała zatrudnieniu. Obowiązek uzgodnienia z organizacją związkową nie ma zastosowania, gdy u pracodawcy organizacja związkowa nie istnieje bądź pracownica nie jest przez organizację istniejącą reprezentowana.
BARTŁOMIEJ RACZKOWSKI
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy