Warunkiem nabycia tego uprawnienia jest ustanie stosunku pracy w związku z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę. Może to nastąpić w wyniku wypowiedzenia umowy, porozumienia stron oraz w każdym innym przypadku ustania stosunku pracy (w tym np. rozwiązania się umowy terminowej z upływem czasu, na który została zawarta), jeżeli tylko między ustaniem stosunku pracy, a przejściem na emeryturę lub rentę istnieje związek.
Na przykład, jeżeli pracownik został dyscyplinarnie zwolniony ze względu na ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, a następnie przechodzi na emeryturę, to związek taki nie będzie istniał i pracownik nie nabędzie prawa do odprawy.
Nie jest decydujący bliski związek czasowy między ustaniem stosunku pracy, a przejściem na rentę lub emeryturę. Jeżeli zachowany jest związek pomiędzy ustaniem stosunku pracy, a przejściem na któreś z tych świadczeń, to w pewnych przypadkach, nawet np. przejście na rentę kilka miesięcy po rozwiązaniu umowy daje pracownikowi prawo do omawianej odprawy od byłego pracodawcy.
Uprawnienie do odprawy jest powszechne i przysługuje bez względu na staż pracy pracownika oraz zajmowane przez niego stanowisko. Częstą sytuacją jest regulacja prawa do odpraw w układach zbiorowych pracy. Zawierają one postanowienia, które uzależniają wysokość odprawy od stażu pracy pracownika w danym zakładzie pracy. Regulacje te wywierają bezpośredni wpływ na uprawnienia pracownika i będzie on miał w sytuacji przejścia na emeryturę lub rentę prawo do świadczenia w wysokości wynikającej z postanowień układu, lecz nie mniejszej niż jednomiesięczne wynagrodzenie.
Uprawnienie przysługuje w razie przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę. Obejmuje to również emeryturę wcześniejszą. Odprawa nie przysługuje natomiast, jeżeli pracownik przechodzi na rentę szkoleniową lub rodzinną.
Prawo do odprawy przysługuje pracownikowi tylko raz. Jeżeli zatem po przejściu na emeryturę podejmie on ponownie zatrudnienie, to w przypadku ustania nowego stosunku pracy nie nabędzie on ponownie prawa do odprawy. Nie jest również możliwe, aby pracownik, który raz nabył prawo do odprawy np. z tytułu przejścia na rentę mógł otrzymać świadczenie ponowne w przypadku podjęcia zatrudnienia i późniejszego przejścia na emeryturę.
BARTŁOMIEJ RACZKOWSKI
partner, Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy