Osoby, które nie wcześniej niż 25 sierpnia 2005 r. na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej rozpoczęły prowadzenie tej działalności, przez okres dwóch lat mogą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Aktualnie ta minimalna podstawa wymiaru wynosi 280,80 zł (30 proc. z 936 zł).
Przypominamy, że z preferencyjnych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne mogą skorzystać osoby, które:
• w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły innej pozarolniczej działalności,
• nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej aktualnie działalności.
Rozliczenie z ZUS
Osoba prowadząca działalność podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, zdrowotnemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Jeśli opłaca składki od preferencyjnej podstawy, zgłasza się do ZUS-u jako płatnik składek (składając druk ZUS ZFA) oraz zgłasza siebie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem tytułu do ubezpieczeń 05 70 XX.
Składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne osoba ta wykazuje wyłącznie w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Deklarację powinna złożyć do dziesiątego dnia danego miesiąca za poprzedni miesiąc. W tym terminie powinny być również opłacone składki. Warto wiedzieć, że osoby prowadzące działalność opłacające składki wyłącznie za siebie zwolnione są z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji zadeklarowały jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne obowiązującą ich minimalną podstawę wymiaru, tj. 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, lub 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a na ubezpieczenie zdrowotne 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Osoby te nie muszą składać dokumentów rozliczeniowych za kolejny miesiąc także wówczas, gdy zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego jest spowodowana wyłącznie zmianą minimalnego wynagrodzenia lub przeciętnego wynagrodzenia.
PRZYKŁAD
SKŁADKI W OKRESIE KORZYSTANIA Z ULGI
Janusz K. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej 2 października 2005 r. W okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem założenia własnej firmy nie prowadził innej pozarolniczej działalności. Nie będzie też wykonywał działalności na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej aktualnie działalności. Z uwagi na to Janusz K. w okresie od 2 października 2005 r. do 30 października 2007 r. mógł opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w tym okresie powinna być opłacana od 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez prezesa GUS.
PRZYKŁAD
OKRES KORZYSTANIA Z PREFERENCYJNYCH ZASAD
Marta K. od 10 września 2005 r. prowadzi działalność gospodarczą. W okresie od 10 września 2005 r. do 31 grudnia 2006 r. z działalności opłacała tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż równocześnie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę i osiągała wynagrodzenie wyższe od minimalnego. Marta K. składki na ubezpieczenia społeczne od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia zaczęła opłacać dopiero od 1 stycznia 2007 r. Marta K. składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy może opłacać tylko do 30 września 2007 r. Od 1 października składki musi opłacać od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
Wygaśnięcie ulgi
Składki na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach można opłacać przez 24 miesiące kalendarzowe od daty rozpoczęcia wykonywania działalności. Po upływie tego okresu prawo do korzystania z ulgi wygasa. Zatem po 24 miesiącach kalendarzowych prowadzący działalność musi wyrejestrować się z ubezpieczeń (społecznych i zdrowotnego), składając formularz ZUS ZWUA i ponownie zgłosić się do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA z kodem tytułu do ubezpieczeń 05 10 XX. Z uwagi na powyższe pan Janusz z analizowanego przykładu powinien wyrejestrować się z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA, wpisując w pole data ustania ubezpieczeń 1 listopad 2007 r. Następnie powinien złożyć druk ZUS ZUA (z kodem tytułu do ubezpieczeń 05 10 xx) i od 1 listopada 2007 r. zgłosić się z działalności do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.
Po upływie okresu korzystania z ulgi, jeżeli działalność jest w dalszym ciągu prowadzona, składki na ubezpieczenia społeczne muszą być opłacane od wyższej podstawy - zadeklarowanej kwoty nie niższej jednak niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Za wrzesień, październik i listopad 2007 r. podstawa ta wynosi 1586,60 zł (60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2007 r.).
Jeżeli osoba prowadząca działalność po upływie okresu 24 miesięcy korzystania z ulgi w dalszym ciągu opłacała składki od niższej podstawy, ma obowiązek złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych i opłacić należne składki wraz z odsetkami za zwłokę.
Składka na Fundusz Pracy
Osoba prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek opłacać za siebie także składkę na Fundusz Pracy, ustaloną od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jeśli w przeliczeniu na okres miesiąca jest ona równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę.
Powyższe oznacza, że osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej (dla której jest to jedyny tytuł do ubezpieczeń), która jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne deklaruje 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia, nie opłaca składki na Fundusz Pracy. Po upływie 24 miesięcy korzystania z ulgi w postaci niższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoba prowadząca działalność musi pamiętać o opłacaniu za siebie składki na FP.
PRZYKŁAD
WYREJESTROWANIE I PONOWNE ZAREJESTROWANIE
Mariusz L. prowadzi działalność gospodarczą od 28 sierpnia 2005 r. i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy. Za wrzesień składki zostały przez niego opłacone od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Mariusz L. mógł opłacać składki od niższej podstawy za okres od 28 sierpnia 2005 r. do 31 sierpnia 2007 r. Tym samym składki za wrzesień powinny być naliczone nie od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, tylko od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Mariusz L. powinien więc wyrejestrować się z ubezpieczeń i ponownie zgłosić się z kodem 05 10 XX.
Za wrzesień Mariusz L. opłacił składki na ubezpieczenia:
• emerytalne - 280,80 zł x 19,52 proc. = 54,81 zł
• rentowe - 280,80 zł x 10 proc. = 28,08 zł
• chorobowe - 280,80 zł x 2,45 proc. = 6,88 zł
• wypadkowe - 280,80 zł x 1,80 proc. = 5,05 zł
• zdrowotne - 2109,46 zł x 9 proc. = 189,85 zł
Łącznie więc wpłacił za wrzesień na ubezpieczenia społeczne 94,82 zł, a na ubezpieczenie zdrowotne 189,85 zł.
Za wrzesień powinien natomiast wpłacić na obowiązkowe ubezpieczenia:
• emerytalne - 1586,60 zł x 19,52 proc. =309,70 zł
• rentowe - 1586,60 zł x 10 proc. = 158,66 zł
• wypadkowe - 1586,60 zł x 1,80 proc. = 28,56 zł
• zdrowotne - 2109,46 zł x 9 proc. = 189,85 zł
Łącznie składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne powinny wynosić więc 496,92 zł, a wraz z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym (38,87 zł) 535,79 zł. Wobec tego na koncie Mariusza L. powstała niedopłata składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 402,10 zł (496,92 zł - 94,82 zł).
Mariusz L. powinien złożyć deklarację ZUS DRA w trybie korekty, wpisując w pole identyfikator raportu numer 02.09.2007 r., gdzie wykaże składki na ubezpieczenia społeczne naliczone od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, oraz opłacić należności wraz z odsetkami za zwłokę. Odsetki są naliczane od następnego dnia po terminie płatności do dnia uregulowania zadłużenia.
Wyjaśnić trzeba, że w związku z opłaceniem za wrzesień składek od zaniżonej podstawy wymiaru dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustało od 1 września.
MICHAŁ JAROSIK
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz.74 z późn. zm.).
• Art. 81 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).
• Art. 104 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. nr 99, poz. 1001 z późn. zm.).