Mój pracownik zmarł po długiej chorobie. Chciałabym wiedzieć, jakie skutki dla stosunku pracy rodzi śmierć pracownika oraz czy mam jakieś zobowiązania wobec rodziny zmarłego pracownika?
ODPOWIEDŹ
Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa z mocy prawa (art. 631 § 1 k.p.).
Przepisy prawa pracy nie przewidują ponadto sukcesji stosunku pracy, czyli przejścia praw i obowiązków na członków rodziny zmarłego pracownika, chyba że przepisy wewnątrzzakładowe przyznają im pewne przywileje, np. pierwszeństwo zatrudnienia.
Natomiast prawa majątkowe wynikające ze stosunku pracy (zaległe wynagrodzenie, ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy itp.) przechodzą po śmierci pracownika w równych częściach na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.
Do nabycia praw majątkowych zawsze uprawniony jest małżonek, który nie musi wykazywać przed pracodawcą, że prowadził ze zmarłym pracownikiem wspólne gospodarstwo domowe, razem z nim mieszkał, czy pozostawał we wspólności ustawowej. Natomiast pozostałe osoby muszą spełniać warunki do uzyskania renty rodzinnej na podstawie art. 67 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Zgodnie z tym przepisem, prawa po zmarłym pracowniku obok małżonka nabywają:
• dzieci własne, drugiego małżonka i przysposobione,
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,
• rodzice (ojczym, macocha, przysposabiający).
Wszystkim osobom uprawnionym przysługuje równa część praw majątkowych ze stosunku pracy. Przy czym nie przechodzą na nich zobowiązania pracownicze wobec pracodawcy. Z mocy art. 922 k.c. wchodzą one do spadku i obciążają spadkobierców, chyba że odrzucą oni spadek, wyłączając lub ograniczając swoją odpowiedzialność. Jednakże spadkobierca, który nie przyjął spadku, może odpowiadać za mienie zagarnięte przez jego poprzednika prawnego na szkodę pracodawcy, jeżeli świadomie skorzystał z wyrządzonej szkody (wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 1975 r., I PR 187/74, OSNC 1975 nr 9, poz. 141).
Ponadto na pracodawcy ciąży obowiązek wypłaty odprawy pośmiertnej. W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna (art. 93 k.p.).
Wysokość tej odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
• 1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
• 3-miesięczne wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
• 6-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych między wszystkich uprawnionych członków rodziny. A gdy pozostała tylko jedna osoba, wypłaca się jej połowę odpowiedniej kwoty. Natomiast nie wypłaca się odprawy pośmiertnej, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.
Marta Marciniak
Podstawa prawna:
• art. 631 § 1, art. 93 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
• art. 67 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn.zm.).